20/09/2018 06:26
Δέκα χρόνια μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers και την κρίση στα δάνεια μειωμένης εξασφάλισης που έδιναν οι αμερικανικές τράπεζες, η κυπριακή οικονομία βρίσκεται περίπου στα ίδια επίπεδα με αυτά που ήταν προ δεκαετίας.
Μετά από δέκα χρόνια έντονων μεταβολών στα διάφορα μεγέθη, η οικονομία επιστρέφει σιγά-σιγά στους πιο γνώριμους ρυθμούς ανάπτυξης του 3-4%, αφήνοντας όμως πίσω μια μεγαλύτερη μερίδα του πληθυσμού χωρίς δουλειά και επαρκή εισοδήματα.
Σύμφωνα με στοιχεία που συνέλεξε η StockWatch, το 2017 η οικονομία παρουσίασε ρυθμό ανάπτυξης για τρίτο συνεχές έτος και το ΑΕΠ σε σταθερούς αριθμούς διαμορφώθηκε στα €19489 εκ.
Με τη φετινή ανάπτυξη, το μέγεθος της οικονομίας άρχισε να ξεπερνά αυτό του 2008, κάτι για το οποίο χρειάστηκαν δέκα ολόκληρα χρόνια, εκ των οποίων τα τέσσερα ήταν υφεσιακά.
Στήριξη στην οικονομία έδωσαν τα τελευταία χρόνια ο τουρισμός και σε πολύ μικρότερο βαθμό οι κατασκευές, που είχαν αποτελέσει την αιτία της μεγάλης φούσκας που έσκασε το 2013.
Τα έσοδα από τον τουρισμό ανέρχονται σε ιστορικά ψηλά επίπεδα εν μέσω των ρεκόρ που καταγράφονται στις τουριστικές αφίξεις. Το 2017 ανήλθαν στα €2639,1 εκ. προσθέτοντας €850 εκ. στο ΑΕΠ της Κύπρου σε σχέση με το 2008.
Την ίδια ώρα ο κατασκευαστικός κλάδος ανακάμπτει αλλά πόρρω απέχει από τα επίπεδα του μπουμ του 2008, παρουσιάζοντας πιο υγιή πορεία. Το 2017 το εμβαδόν των αδειών οικοδομής ανήλθε στο 1,5 εκ. τ.μ. έναντι 3,7 εκ. το 2008.
Δύσκολα δεδομένα για πολλούς
Παρά την επιστροφή της οικονομίας στα επίπεδα του 2008, οι συνθήκες στην αγορά εργασίας απέχουν κατά πολύ από τις συνθήκες πλήρους απασχόλησης που υπήρχαν προ δεκαετίας.
Η ανεργία εκτοξεύτηκε από το 3,7% το 2008 στο 16% το 2014. Έκτοτε υποχωρεί αλλά, παρά την βελτίωση της κατάστασης, οι άνεργοι είναι σήμερα διπλάσιοι από ότι πριν μια δεκαετία.
Η κυπριακή κοινωνία είναι σήμερα πιο άνιση από ότι προ δεκαετίας, με το δείκτη Gini, που προσμετρά την ανισότητα, να εξακολουθεί να βρίσκεται σε επίπεδα άνω του 30 έναντι 29 που ήταν το 2008. Όσο πιο χαμηλός είναι ο δείκτης τόση περισσότερη η ισότητα στην κατανομή εισοδήματος.
Τα κοινωνικά προβλήματα που έχει επιφέρει η κρίση έχουν φανεί και στη μερίδα του πληθυσμού που αντιμετωπίζει τον κίνδυνο φτώχειας. Από περίπου 23% το 2008 έφτασε στο 29% το 2017 προτού υποχωρήσει πέρσι στο 25%.
Επέστρεψαν στα πλεονάσματα δημόσια οικονομικά
Η οικονομική ανάπτυξη έχει σπρώξει το δημοσιονομικό ισοζύγιο στο πράσινο, με την Κύπρο να έχει αφήσει πίσω της τα ετήσια ελλείμματα €1 δισ. που κατέγραψε για έξι συναπτά έτη.
Οι δαπάνες της κυβέρνησης επέστρεψαν στα επίπεδα που ήταν το 2008, παρουσιάζοντας μεγάλη μείωση €1,2 δισ. από το υψηλό του 2014.
Τα έσοδα βρίσκονται σε επίπεδα ρεκόρ με τον τουρισμό και τις επενδύσεις σε κατασκευαστικά έργα να διευρύνουν σημαντικά την εισοδηματική βάση του κράτους.
Οι τράπεζες μετά τη Lehman
Το τίμημα της κρίσης πλήρωσε κυρίως ο τραπεζικός τομέας που είχε επεκταθεί πολύ πέραν των δυνατοτήτων του κατά την περίοδο της κρίσης.
Ιστορικοί οργανισμοί όπως η Λαϊκή και ο Συνεργατισμός έχουν συμπαρασυρθεί από την τραπεζική φούσκα που έσκασε, αφήνοντας πίσω δύο μεγάλες τράπεζες και ένα εν δυνάμει ολιγοπώλιο.
Οι τράπεζες που άντεξαν είναι σήμερα αρκετά μικρότερες, με το δανειακό τους χαρτοφυλάκιο να βρίσκεται στα €51 δισ. από €54 δισ. που ήταν το 2008, έχοντας φτάσει το 2012 στα €72 δισ.
Το καταθετικό απόθεμα των τραπεζών βρίσκεται σήμερα αρκετά πιο κάτω από τα €56 δισ. που ήταν το 2008 και τα €70 δισ. του 2012, στα €49 δισ.
Πέραν των καταθετών, που συνεισέφεραν €9 δισ. για να συντηρηθεί η Τρ. Κύπρου, χαμένοι είναι οι παραδοσιακοί πελάτες των τραπεζών που εξυπηρετούνται σήμερα από πολύ λιγότερα σημεία εξυπηρέτησης.
Η λογική των δύο και τριών υποκαταστημάτων ανά συνοικία έχει πλέον εκλείψει, αφού στην αγορά έχουν μείνει δύο μεγάλες τράπεζες, που επενδύουν ολοένα και περισσότερο στην ηλεκτρονική τραπεζική.