Χ. Αλεξάνδρου: Ο ρόλος της φύσης δεν είναι διακοσμητικός

Ο διευθυντής του Τμήματος Δασών, Χαράλαμπος Αλεξάνδρου σε συνέντευξή του στη StockWatch, αναφέρει ότι θα πρέπει να εγκαταλειφθεί η ιδέα ότι ο ρόλος της φύσης μέσα στις πόλεις είναι διακοσμητικός, υποδεικνύοντας ότι η φύση μέσα στις πόλεις, πρέπει να προστατεύεται και να αναδεικνύεται.

Αναφέρει ότι μπορεί να επιτευχθεί η δέσμευση της Κύπρου έναντι της ΕΕ, για φύτευση ενός εκατομμυρίου δέντρων μέχρι το 2030, εάν αναλάβουν δράση οι δήμοι και κοινότητες.

Υποδεικνύει ότι υπάρχει αυτή η δυνατότητα για επίτευξη του στόχου, αλλά περισσότερο στο αστικό πράσινο και λιγότερο στις φυσικές περιοχές.

Ο κ. Αλεξάνδρου στη συνέντευξη που ακολουθεί, απορρίπτει τις επικρίσεις του γενικού ελεγκτή ότι το Τμήμα Δασών παραχώρησε δασική γη σε επιχειρηματία για δημιουργία γηπέδου γκολφ και ρίχνει τη μπάλα της ευθύνης στο Υπουργικό Συμβούλιο.

Εκφράζει την εκτίμηση ότι ο πόλεμος που συνεχίζεται στην Ουκρανία, θα δημιουργήσει κενά στις εξαγωγές ξυλείας με ανάλογες πιέσεις στα τροπικά δάση.

Διευκρινίζει ότι η Κύπρος είναι καθαρά εισαγωγική χώρα στο θέμα της ξυλείας και εξηγεί γιατί η σωστή διαχείριση του δάσους και της βλάστησης, αποτρέπουν την εξάπλωση της πυρκαγιάς.

Της Ηρώς Ευθυμίου

Η συνέντευξη

Ερ.: Υπάρχει θεσμοθετημένη πολική που να προνοεί τη διαχείριση των δέντρων που υπάρχουν σε ένα χώρο που προωθείται η ανέγερση μεγάλων έργων; Δηλαδή εάν θα αποκοπούν ή μετακινηθούν ή φυτευτούν νέα δέντρα;

Απ.: Υπάρχει θεσμοθετημένη διαδικασία η οποία προνοεί ότι για να αδειοδοτηθεί ένα έργο, πρέπει να εξασφαλίσει περιβαλλοντική αδειοδότηση, μέσα από την οποία διασφαλίζεται ότι δεν υπάρχουν επιπτώσεις στο περιβάλλον από το έργο και εκεί που ενδεχομένως υπάρχουν, να ληφθούν αντισταθμιστικά μέτρα.

Σε αρκετές περιπτώσεις, μπορεί να αλλάξει και ο σχεδιασμός του έργου, ώστε να προστατευθούν τα δέντρα, ενώ ταυτόχρονα τίθενται όροι για να φυτευτούν νέα δέντρα. 

Ο κάθε μελετητής που αναλαμβάνει ένα έργο, θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη την προστασία των δέντρων, του πρασίνου και της φύσης. Δεν πρέπει να αντιμετωπίζουμε το φυσικό περιβάλλον ως ένα αντικείμενο που στολίζει τα ανθρώπινα δημιουργήματα.

Πρέπει να αλλάξουμε φιλοσοφία, ώστε τα έργα μας να προσαρμόζονται στη φύση και στο περιβάλλον και όχι το περιβάλλον στα έργα μας. O σημερινός τρόπος σκέψης και προσέγγισης του ανθρώπου κατά το σχεδιασμό και την ανάπτυξη των πόλεων, κινείται στην αντίθετη κατεύθυνση και πρέπει να αλλάξει. Πρέπει να εγκαταλειφθεί η ιδέα ότι ο ρόλος της φύσης μέσα στις πόλεις είναι διακοσμητικός. H φύση μέσα στις πόλεις πρέπει να προστατεύεται και να αναδεικνύεται. Και αν θέλουμε να πάμε βαθύτερα, η πόλη πρέπει να αναγνωρίζεται ως ένα τμήμα της φύσης και να σχεδιάζεται ανάλογα, να προσαρμόζεται στη φύση.

Πρέπει επίσης, να πάψουμε να αντικρίζουμε τα δασικά πάρκα στα αστικά κέντρα ως ένα τεμάχιο κρατικής γης το οποίο είναι εκεί για να μας δώσει την εύκολη λύση για την ικανοποίηση των όποιων άλλων αναγκών για άλλες χρήσεις. Πρέπει όλοι μας να κατανοήσουμε και να κάνουμε πράξη ότι το πράσινο και τα δασικά πάρκα για τα αστικά κέντρα, σημαίνει καλύτερη ποιότητα ζωής.

Ερ.: Η Κύπρος πόσα δέντρα θα πρέπει να φυτεύει ετησίως ώστε να φθάσει το στόχο της πράσινης συμφωνίας της ΕΕ, μέχρι το 2030;

Απ.: Αυτό που πρέπει να κατανοήσουμε όλοι μας, είναι ότι η Κύπρος είναι νησί με περιορισμένο χώρο και με μεσογειακό κλίμα στο οποίο δεν μπορείς να δημιουργήσεις ψηλή βλάστηση, διότι τα εδάφη μας είναι φτωχά.

Επίσης όταν δεν έχεις ικανοποιητική βροχόπτωση, δεν μπορείς να έχεις δάση ψηλά ως εκ τούτου η χαμηλή βροχόπτωση αποτελεί περιοριστικό παράγοντα στην εξάπλωση της βλάστησης στην Κύπρο. Από την άλλη, επειδή τα προηγούμενα χρόνια έχουν δημιουργηθεί αρκετές δασικές περιοχές, σήμερα είναι ελάχιστες οι δυνατότητες δημιουργίας νέων δασικών περιοχών.

Εκεί που υπάρχει τεράστια δυνατότητα να φθάσουμε το στόχο μας για ένα εκατομμύριο δέντρα, είναι η δενδροφύτευση εντός των πόλεων. Θα πρέπει να εγκατασταθούν δεντροστοιχίες κατά μήκος των δρόμων με τα κατάλληλα είδη. Να βελτιώσουμε το αστικό πράσινο και την ποιότητα ζωής, έτσι ώστε εκτός από την απορρόφηση των ρύπων θα πέσει και η θερμοκρασία το καλοκαίρι και να είναι πιο εύκολο για τους πολίτες να περπατούν μέσα στις πόλεις. Επίσης, θα πρέπει να βελτιωθεί και το επαρχιακό δίκτυο. Άρα υπάρχει η δυνατότητα για επίτευξη του στόχου, αλλά περισσότερο στο αστικό πράσινο και λιγότερο στις φυσικές περιοχές.

Ερ. Ο γενικός ελεγκτής σας επικρίνει για την εκμίσθωση κρατικής δασικής γης σε ιδιώτη επιχειρηματία για δημιουργία γκολφ στο Παραλίμνι. Πως απαντάτε;

Απ.: Διαψεύδω κατηγορηματικά ότι είναι το Τμήμα Δασών που πρότεινε τη συγκεκριμένη περιοχή. Για αυτά τα θέματα διεξάγεται συζήτηση σε επίπεδο κυβέρνησης, εμείς θα υπακούσουμε στην απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου.

Η διάθεση κρατικής δασικής γης, δεν είναι αρμοδιότητα του διευθυντή του Τμήματος Δασών, είναι αρμοδιότητα του Υπουργικού Συμβουλίου. Η δυνατότητα που παρέχεται στο Τμήμα Δασών είναι να υποβάλλει εισήγηση, άρα από τη στιγμή που είναι δεδηλωμένη κυβερνητική απόφαση ότι το γήπεδο γκολφ θα ανεγερθεί σε δασική γη, το Τμήμα Δασών δεν έχει άλλη επιλογή. Άλλωστε για την ίδια ανάπτυξη έχουμε δεδηλωμένη κυβερνητική πολιτική σε δυο άλλες περιπτώσεις κατά τις οποίες έγινε εκμίσθωση δασικής γης, αλλά η αίτηση απορρίφθηκε από την πολεοδομία και δεν εκδόθηκε πολεοδομική άδεια.

Ερ.: Ο πόλεμος που συνεχίζει να μαίνεται στην Ουκρανία, θα επηρεάσει το περιβάλλον;

Απ.: Ανάλογα με τα όπλα που χρησιμοποιούν στον πόλεμο, εκτός από την τοπική καταστροφή και στα δάση αφήνονται στην ατμόσφαιρα διάφορα αέρια τα οποία μπορεί να επηρεάσουν ευρύτερα την περιοχή.

Προκύπτουν όμως και οικονομικές επιπτώσεις, οι οποίες θα επηρεάσουν έμμεσα το περιβάλλον των χωρών που γειτνιάζουν. Κατ’ αρχήν περιορίζονται οι εξαγωγές ξυλείας, συνεπώς θα πρέπει να αντικατασταθεί αυτή η ξυλεία από άλλες χώρες με αποτέλεσμα να ασκηθεί πίεση σε άλλες χώρες να καλύψουν αυτό το κενό. Συνεπώς τη μεγαλύτερη πίεση θα τη δεχθούν τα τροπικά δάση, τα οποία είναι και τα πιο σημαντικά, αλλά αναλογικά και οι πιο φτωχές χώρες που είναι και πιο ευάλωτες.

Ερ.: Η Κύπρος είναι αυτάρκης σε ξυλεία;

Απ.: Όχι, αλλά επιτέλους πρέπει να εξηγήσουμε και να κατανοήσουμε ότι κατά κύριο λόγο τα δάση τα διαχειριζόμαστε για την προστασία της βιοποικιλότητας και της φύσης.

Για παράδειγμα, τα κρατικά δάση παράγουν ετησίως περισσότερο από 40.000 κυβικά μέτρα ξυλείας και εξάγονται μόνο 3.000 κυβικά μέτρα ξυλείας, τα υπόλοιπα μένουν στο δάσος διότι δεν διαχειριζόμαστε τα δάση για εξαγωγικούς σκοπούς. Η ξυλεία που περισσεύει προορίζεται σε μικρές βιομηχανίες στον Κάμπο, στην Καναβιού και σε άλλες κοινότητες για ειδική χρήση, όπως παραδοσιακές σκάφες και άλλα παραδοσιακά αντικείμενα.

Πρέπει επίσης να γνωρίζουν οι πολίτες, ότι για να ληφθούν μέτρα κατά των πυρκαγιών θα πρέπει να γίνεται σωστή διαχείριση του δάσους και της βλάστησης. Αν για παράδειγμα ξεσπάσει μια πυρκαγιά στις παρυφές του δάσους της Πάφου, μπορεί να απειλήσει το μισό δάσος, εάν δεν είχε γίνει προηγουμένως σωστή διαχείριση ώστε να αποτρέπεται κάθε κίνδυνος. Το 1974 είχε καεί το ένα τέταρτο του δάσους της Πάφου, δηλαδή 25.000 εκτάρια, επειδή δεν υπήρχε πρόνοια για διαχείριση του δάσους.

Ερ.: Η Κύπρος εισάγει ξυλεία;

Απ.: Εξ, ολοκλήρου εισάγουμε ξυλεία και τα προϊόντα ξυλείας.

Ερ.: Ποια ήταν η μεγαλύτερη μέχρι σήμερα πυρκαγιά;

Απ.: Η μεγαλύτερη πυρκαγιά μετά τις πυρκαγιές του 1974, ήταν η πυρκαγιά στην Ορεινή Λάρνακας το 2000 όπου κάηκαν 5.000 εκτάρια, η τρίτη μεγαλύτερη ήταν η περσινή (2021) του Αρακαπά.  

Ερ.: Έχει αποκατασταθεί το φυσικό περιβάλλον από τις τελευταίες πυρκαγιές;

Απ.: Η Κύπρος έχει μεσογειακό κλίμα και ξηροφυτική μεσογειακή βλάστηση. Τα μεσογειακά δάση και η μεσογειακή βλάστηση είναι προσαρμοσμένη στις πυρκαγιές γι’ αυτό μετά από μια πυρκαγιά αναγεννιέται μόνη της. Σίγουρα όμως, υπάρχουν και περιοχές που απαιτείται η ανθρώπινη παρέμβαση για να υποβοηθηθεί η αναβίωση της φύσης.

Να υπογραμμίσω όμως εκείνο που είναι, εκ των ων ουκ άνευ, μετά από μια πυρκαγιά χρειάζονται οπωσδήποτε αντιδιαβρωτικά και αντιπλημμυρικά έργα, ούτως ώστε να δημιουργηθεί γρηγορότερα η βλάστηση. Για παράδειγμα αν έχουμε μια πυρκαγιά σε μια περιοχή που έχει πάνω από 50% κλίση και δεν γίνουν αντιδιαβρωτικά έργα, θα χάσουμε το έδαφος και πάνω στο βράχο δεν θα επαναεγκατασταθεί η βλάστηση.

Ερ.: Ποια χρονιά σημειώθηκαν οι λιγότερες πυρκαγιές;

Απ.: Το 2022 ιστορικά ήταν η καλύτερη χρονιά όσον αφορά τις πυρκαγιές, ένας από τους λόγους που συνέβαλε είναι το γεγονός ότι πλέον τυγχάνω ενημέρωσης σε χρόνο μηδέν από την πρώτη στιγμή που φανεί καπνός, όχι η πυρκαγιά. Γίνεται αξιολόγηση του κινδύνου εξάπλωσης της πυρκαγιάς και αναλόγως της περιοχής, ξεκινά η μεγαλύτερη δυνατή κινητοποίηση προτού εξελιχθεί σε μεγάλη πυρκαγιά.

Το 2022 χάσαμε 0,04 εκτάρια κρατικού δάσους και μόνο 30 εκτάρια δασικής βλάστησης.

Ερ.: Συγκαταλέγεστε στους περίπου 200 υποψηφίους που διεκδικούν μια από τις έξι θέσεις γενικών διευθυντών Υπουργείων;

Απ.: Είμαι αναπληρωτής από το Φεβρουάριο το 2018 και από τον Απρίλιο διευθυντής. Δεν έχω εκδηλώσει ενδιαφέρον, πρώτα απ’ όλα λόγω της αγάπης μου για τα δάση και για το έργο που επιτελεί το Τμήμα Δασών. Όταν βρίσκομαι στο Τρόοδος νιώθω όπως τον αυτοκρατορικό αετό, έτοιμος να πετάξω προς επιτήρηση των δασών μας όχι μόνο για τις πυρκαγιές αλλά και οτιδήποτε άλλο χρειαστεί.