Μ. Θεοδώρου: Αναγκαία η πραγματική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση

Την ανάγκη μιας πραγματικής εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης για την εξασφάλιση των απαραίτητων δεξιοτήτων στη εποχή της πράσινης μετάβασης, τονίζει σε συνέντευξη της στη StockWatch η προϊσταμένη του Τμήματος Ανθρώπινου Δυναμικού της Ομοσπονδίας Εργοδοτών και Βιομηχάνων Κύπρου (ΟΕΒ), Μαρία Θεοδώρου.

Μιλώντας για τις απαραίτητες δεξιότητες του μέλλοντος, στο πλαίσιο της ανακήρυξης του 2023 ως το Ευρωπαϊκό Έτος Δεξιοτήτων, η κ. Θεοδώρου εξηγεί ότι οι απαραίτητες δεξιότητες είναι αυτές που δύσκολα θα αντικατασταθούν από την τεχνολογία.

Κωδικοποίηση και προγραμματισμός ξεχωρίζουν στις παγκόσμιες έρευνες, όπως επίσης και η ανάλυση και διαχείριση δεδομένων, η τεχνητή νοημοσύνη, το ψηφιακό μάρκετινγκ και οι επιχειρηματικές δεξιότητες.

Κληθείσα ν’ απαντήσει εάν το υφιστάμενο εκπαιδευτικό σύστημα ανταποκρίνεται σε αυτά τα δεδομένα, η κ. Θεοδώρου ξεκαθάρισε ότι απαιτείται μια εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που να μην είναι αποσπασματική.

Ακόμη, αναφέρεται στις αρχές στις οποίες πρέπει να βασίζεται μια τέτοια μεταρρύθμιση, μέσα από αλλαγές στις εκπαιδευτικές μεθόδους, την ενίσχυση των ερευνητικών διαδικασιών και την αυτενέργεια και πρωτοβουλία των μαθητών και εκπαιδευτικών για δημιουργία κατάλληλων προγραμμάτων, μεταξύ άλλων.

Σε σχέση με την πράσινη εποχή και μετάβαση, η κ. Θεοδώρου τονίζει ότι είναι αναγκαία η συνέχιση των διαβημάτων για την ολική πράσινη μετάβαση της χώρας. Υπογραμμίζει τα πεδία που απαιτείται σημαντική προσπάθεια σε σχέση με τη κατάρτιση, όπως οι επενδύσεις και η εφαρμογή καινοτόμων προγραμμάτων.

Της Μαρίας Κυριακίδου

Η συνέντευξη

Ερ.: Για ποιο λόγο η ΕΕ ανακήρυξε το 2023 ως το Ευρωπαϊκό Έτος Δεξιοτήτων;

Απ.: Η ΕΕ έχει θέσει πολύ φιλόδοξους στόχους για το 2030, σύμφωνα με τους οποίους τουλάχιστον το 60% των ενηλίκων θα πρέπει κάθε χρόνο να συμμετέχει στην κατάρτιση και ποσοστό πέραν του 80% των ενηλίκων να έχουν τουλάχιστον τις βασικές ψηφιακές δεξιότητες. Η ανάπτυξη των δεξιοτήτων αποτελεί το μέσο για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ΕΕ η οποία θα επέλθει μέσα από την ψηφιακή και πράσινη μετάβαση. Οι δεξιότητες θα αποτελέσουν το μέσο της επιτυχημένης πλοήγησης των ατόμων στις αλλαγές στην αγορά εργασίας ούτως ώστε να συμμετέχουν στην κοινωνία και τη δημοκρατία. Οι πράσινες και ψηφιακές δεξιότητες των εργαζομένων θα συμβάλλουν στην βιώσιμη ανάπτυξη, καταλήγοντας σε περισσότερη καινοτομία και κατ’ επέκταση βελτιώνοντας και την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων. Η ανακήρυξη του Ευρωπαϊκού Έτους Δεξιοτήτων συντρέχει με την έναρξη της νέας Ευρωπαϊκής Ατζέντας Δεξιοτήτων η οποία ενθαρρύνει άτομα, επιχειρήσεις και κυβερνήσεις ν’ αναλάβουν δράση για την ανάπτυξη των δεξιοτήτων που απαιτούνται προκειμένου να προωθηθεί η οικονομική ανάπτυξη και η κοινωνική ένταξη.

Ερ.: Ποιες πιστεύετε ότι είναι οι απαραίτητες δεξιότητες για το μέλλον;

Απ.: Οι απαραίτητες δεξιότητες για το μέλλον είναι αυτές που ο συνδυαστικά θα είναι δυσκολότερο ν’ αντικατασταθούν από την τεχνολογία. Ζωτικής σημασίας είναι οι μεταφερόμενες δεξιότητες όπως η επάρκεια στη χρήση της τεχνολογίας και της ανάλυσης δεδομένων, η επίλυση προβλημάτων, η δημιουργικότητα, η προσαρμοστικότητα, η συναισθηματική νοημοσύνη, η κριτική σκέψη και οι δεξιότητες επικοινωνίας. Δεξιότητες του μέλλοντος που ξεχωρίζουν στην κατάταξη στις περισσότερες έρευνες σε παγκόσμιο επίπεδο είναι η κωδικοποίηση και ο προγραμματισμός, η ανάλυση και διαχείριση δεδομένων, η τεχνητή νοημοσύνη, το ψηφιακό μάρκετινγκ και οι επιχειρηματικές δεξιότητες. Νοείται ότι η ανάπτυξη τέτοιων δεξιοτήτων απαιτεί την κατάλληλη κουλτούρα για τη δια βίου μάθηση.

Ερ.: Το εκπαιδευτικό μας σύστημα προάγει αυτή την κουλτούρα;

Απ.: Πιστεύω ότι για τη βέλτιστη προετοιμασία των νέων ούτως ώστε να αποκτήσουν τ’ απαραίτητα εφόδια για ν’ αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της σύγχρονης εποχής απαιτείται μια εκπαιδευτική μεταρρύθμιση η οποία δεν θα χαρακτηρίζεται από αποσπασματικές αλλαγές. Να είναι δηλαδή πραγματική μεταρρύθμιση και όχι ανανέωση του ήδη υπάρχοντος συστήματος. Για την ανάπτυξη της παιδείας, η Ομοσπονδία Εργοδοτών και Βιομηχάνων (ΟΕΒ) έχει διαχρονικά παραθέσει προς το υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας εμπεριστατωμένες εισηγήσεις και προτάσεις.

Ερ.: Σε ποιες αρχές πρέπει να βασίζεται μια τέτοια μεταρρύθμιση;

Απ.: Η μετάβαση στο ψηφιακό σχολείο μέσα από την προώθηση αλλαγών στις εκπαιδευτικές μεθόδους, την ενίσχυση των ερευνητικών διαδικασιών, την αυτενέργεια και την πρωτοβουλία των μαθητών και των εκπαιδευτικών για τη δημιουργία κατάλληλων προγραμμάτων και την προσαρμογή τους στις ανάγκες της αγοράς εργασίας, είναι ύψιστης σημασίας. Η δεύτερη αρχή στην οποία πρέπει να βασίζεται η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση είναι η ενδυνάμωση και η αυτονομία των σχολικών μονάδων. Το εκπαιδευτικό σύστημα της Κύπρου, όντας συγκεντρωτικό, παρέχει λίγες δυνατότητες για αυτονομία και αυτενέργεια των εκπαιδευτικών, οι οποίοι καλούνται να υλοποιήσουν κανονισμούς και εγκυκλίους που αποφασίζονται και προωθούνται από πάνω προς τα κάτω. Η σύγχρονη εκπαιδευτική έρευνα και πρακτική προκρίνει την αυτονομία των σχολείων και την αυτενέργεια των εκπαιδευτικών και μαθητών. Σημαντική προϋπόθεση της διαδικασίας εκσυγχρονισμού του εκπαιδευτικού συστήματος είναι επίσης η άμεση συμμετοχή του επιχειρηματικού κόσμου στη διαμόρφωση των προγραμμάτων, αλλά και η συνεργασία του με τους ακαδημαϊκούς / επιστήμονες για ανάπτυξη της έρευνας και καινοτομίας, αλλά και η διασύνδεση των εκπαιδευτικών προγραμμάτων των αποφοίτων με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας και των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην Κύπρο. Ως τρίτη αρχή, το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας πρέπει να συνεχίσει και να διευρύνει την αγαστή συνεργασία που έχει αναπτύξει με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη (όπως η Αστυνομία Κύπρου και ο Σύνδεσμος Ιδιωτικών Φροντιστηρίων Κύπρου) για την πάταξη της παραπαιδείας. Το φαινόμενο της παραπαιδείας, εκτός του ότι αποτελεί παράβαση της νομοθεσίας, έχει αρνητικό αντίκτυπο στην οικονομία του τόπου.

Τέλος, θα πρέπει να επιταχυνθεί σημαντικά ο βηματισμός του εκπαιδευτικού μας συστήματος προς τα γνωστικά πεδία STEM μέσα από τη χρήση σύγχρονου εκπαιδευτικού υλικού, την αξιοποίηση της τεχνολογίας στη σχολική εκπαίδευση, τη δημιουργία σύγχρονων υλικοτεχνικών υποδομών και την αναβάθμιση του σχολικού επαγγελματικού προσανατολισμού, αναπτύσσοντας παράλληλα τις μεταφερόμενες δεξιότητες όπως για παράδειγμα οι επιχειρηματικές δεξιότητες. Ο εμβολιασμός των παιδιών με έννοιες όπως αυτές της επιχειρηματικότητας επιβάλλεται ν’ αρχίσει από την προσχολική ηλικία ώστε να διαμορφωθεί η κατάλληλη κουλτούρα μεταξύ των μελλοντικών γενεών. Ταυτόχρονα, το εκπαιδευτικό σύστημα θα πρέπει να προσφέρει στους νέους την ευκαιρία για ανάπτυξη επιχειρηματικών δεξιοτήτων και στα επόμενα στάδια της εκπαίδευσης και κατ’ επέκταση αναγνώριση στη μετέπειτα επαγγελματική τους πορεία. Η επιχειρηματική εκπαίδευση συμβάλλει στην ανάπτυξη του μαθητή και στο μετασχηματισμό του σχολείου σε σύγχρονη κοινότητα μάθησης, αξιοποιώντας το νέο παιδαγωγικό μοντέλο, στο επίκεντρο του οποίου βρίσκεται η βιωματική μάθηση και η πρακτική μάθηση με βάση την ομαδική εργασία. Στο πλαίσιο της έμπρακτης προώθησης της μεταρρύθμισης της παιδείας, η Ομοσπονδία Εργοδοτών & Βιομηχάνων (ΟΕΒ) κατάθεσε στο αρμόδιο Υπουργείο δέσμη ολοκληρωμένων προτάσεων, οι οποίες διαπνέονται από τις προαναφερόμενες αρχές. Στόχος αυτών των αρχών είναι να διευκολύνουν την αποτελεσματική και ουσιαστική υλοποίηση της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης.

Ερ.: Κρατικοί αξιωματούχοι αναφέρουν ότι πλέον η χώρα βρίσκεται στην πράσινη εποχή. Οι εργαζόμενοι και κατ’ επέκταση οι επιχειρήσεις, κατέχουν τις απαραίτητες δεξιότητες για την πράσινη εποχή;

Απ.: Αδιαμφισβήτητα η χώρα μας εισέρχεται στην πράσινη εποχή. Γι’ αυτό και είναι σημαντικό να συνεχίσουν να γίνονται διαβήματα για την ολική πράσινη μετάβαση της χώρας μας. Η διαδικασία είναι σταδιακή και περιλαμβάνει πολλές προκλήσεις. Σε σχέση με την κατάρτιση, θα απαιτηθεί σημαντική προσπάθεια, επενδύσεις αλλά και η εφαρμογή καινοτόμων προγραμμάτων για να φτάσουμε στην πλήρη μετάβαση. Η χώρα μας υιοθέτησε προγράμματα κατάρτισης στο πλαίσιο υλοποίησης του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, και συγκεκριμένα στην απόκτηση ψηφιακών, πράσινων και γαλάζιων δεξιοτήτων και δεξιοτήτων επιχειρηματικότητας. Παράλληλα, σε συνέχεια των συστάσεων της ΕΕ, η χώρα μας έχει προβεί στα απαραίτητα διαβήματα για την εφαρμογή των ατομικών λογαριασμών μάθησης (individual learning accounts), ενώ αναμένεται αντίστοιχα να εδραιωθούν διαδικασίες αναγνώρισης της μη τυπικής και άτυπης μάθησης για την πιστοποίηση μικροδιαπιστευτηρίων (microcredentials). Η λειτουργία της Εθνικής Αρχής Προσόντων η οποία έχει την ευθύνη ανάπτυξης και εφαρμογής μηχανισμού αξιολόγησης και επικύρωσης των προσόντων που αποκτήθηκαν ως αποτέλεσμα της τυπικής, μη τυπικής και άτυπης μάθησης θα έχει καταλυτικό ρόλο στην ενίσχυση των προσπαθειών της χώρας μας για την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση, καθώς μέσα από την μη τυπική και άτυπη μάθηση οι εργαζόμενοι αναπτύσσουν τις απαραίτητες δεξιότητες για να προσαρμοστούν σε νέες τεχνολογίες, διαδικασίες και αναδυόμενα επιχειρηματικά μοντέλα που αναπτύσσονται ως αποτέλεσμα της εθνικής μας μετάβασης. Η χώρα μας στην πορεία για την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση συμπορεύεται με όλη την Ευρώπη. Προς τούτο, η ΕΕ στηρίζει τις προσπάθειες των κρατών μελών μέσα από πολιτικές και πρωτοβουλίες, με κυρίαρχη την «Πράσινη Συμφωνία», για να διασφαλιστεί κατ’ επέκταση η ανταγωνιστικότητα αλλά και η βιωσιμότητα ευρύτερα της Ευρωπαϊκής οικονομίας. Προφανώς η εποχή έφτασε. Παραμένοντας θετικοί, παραγωγικοί και εστιασμένοι στους στόχους της εθνικής μας μετάβασης, αξιοποιώντας τις ευκαιρίες και τα εργαλεία που μας προσφέρονται, θα στοχεύσουμε για τη βέλτιστη μετάβαση στην ψηφιακή και πράσινη εποχή. Στα πλαίσια αυτά, η Ομοσπονδία Εργοδοτών και Βιομηχάνων (ΟΕΒ) έχει συστήσει την Επιτροπή Καινοτομίας και Ψηφιακού Μετασχηματισμού και την Επιτροπή Πράσινης Ανάπτυξης και Κυκλικής Οικονομίας οι οποίες, εκτός από την παρακολούθηση των σχετικών εξελίξεων, έχουν ως βασικό στόχο την ανάδειξη των πραγματικών αναγκών των επιχειρήσεων στην πράσινη και ψηφιακή μετάβαση τους. Η ΟΕΒ θα συνεχίσει να παρακολουθεί τις εξελίξεις και θα συνεισφέρει στην καλλιέργεια πράσινης και ψηφιακής κουλτούρας έτσι ώστε να μπορέσει η χώρα μας να ανταγωνίζεται αποτελεσματικά στο νέο παγκόσμιο περιβάλλον.