Η γενιά των καταχρεωμένων

Αμφιβάλλω αν η επόμενη γενιά θα είναι σε θέση να θεωρεί δεδομένη την ευμάρεια που απολαμβάνει η σημερινή. Γιατί θα κληθεί να πληρώσει τα σπασμένα για μια γενιά που κατανάλωνε περισσότερα από όσα είχε.  Και για μια ελίτ που έκρυβε επί δεκαετίας κάτω από το χαλί τα χρέη αδιέξοδων πολιτικών. Τα παραδείγματα είναι αρκετά και θα σταθώ σε αυτό που θεωρώ πιο αντιπροσωπευτικό της συμπεριφοράς της γενιάς αυτής έναντι της νέας, τη διαχείριση του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Το ΤΚΑ υπολογίζεται ότι έχει σήμερα αποθεματικό €7,5 δισ. το οποίο δανείζεται σχεδόν εξολοκλήρου η κυβέρνηση πληρώνοντας επιτόκιο 1,5%. Πέραν του χαμηλού κόστους δανεισμού, το αποθεματικό αυτό είναι πολύ βολικό για τους εκάστοτε κυβερνώντες γιατί θεωρείται ενδοκυβερνητικός δανεισμός και δεν μετρά στο δημόσιο χρέος, που κανονικά θα έπρεπε να ήταν πέραν του 100% του ΑΕΠ. Επίσης το ετήσιο πλεόνασμα του ΤΚΑ, που ανέρχεται σε €450 εκ. περίπου ετησίως, περιλαμβάνεται στα ετήσια έσοδα του κράτους περιορίζοντας το πραγματικό έλλειμμα κατά 2,5% του ΑΕΠ.  Δηλαδή, το έλλειμμα του 5,5% του ΑΕΠ για το 2010 θα ήταν 8% χωρίς το πλεόνασμα του ΤΚΑ. Η απόφαση της κυβέρνησης να επενδύει €200 εκ. ετησίως από το ΤΚΑ αντί να το δανείζεται είναι προς τη σωστή κατεύθυνση.  Ακόμα και αν αυτά τα €200 εκ. επενδύονται σε ευρωπαϊκά χρεόγραφα που εκδίδει το κυπριακό δημόσιο, δεν θεωρούνται ενδοκυβερνητικός δανεισμός, μετρούν στο χρέος και, το κυριότερο, λαμβάνουν επιτόκιο 4-5% αντί 1,5%. Τα στοιχεία που δόθηκαν όμως στη δημοσιότητα τις τελευταίες μέρες δείχνουν πως το μέτρο αυτό δεν είναι αρκετό.  Γιατί ακόμα και με αυτό το μέτρο, το κράτος εξακολουθεί να δανείζεται από το ΤΚΑ πολύ περισσότερα από όσα (χρήματα του ΤΚΑ) επενδύει σε χρεόγραφα ή αλλού. Κάθε χρόνο, λοιπόν, το χρέος της κυβέρνησης προς το ΤΚΑ μεγαλώνει ανεξαρτήτως των €200 εκ. που βάζει στην άκρη η κυβέρνηση (βλέπε πίνακα). Ενόσω το ΤΚΑ έχει ετήσια πλεονάσματα, ενόσω δηλαδή οι ετήσιες εισφορές είναι περισσότερες από τις πληρωμές, η αύξηση του ενδοκυβερνητικού δανεισμού δίνει την ευχέρεια στην εκάστοτε κυβέρνηση να μεταφέρει το πρόβλημα στην επόμενη. Με βάση όμως τις αναλογιστικές μελέτες που είδαν κατά καιρούς το φως της δημοσιότητας, το ΤΚΑ θα πάψει να είναι πλεονασματικό σε λίγα χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι σε βάθος χρόνου, οι μελλοντικές κυβερνήσεις θα πρέπει να περικόψουν δαπάνες ή να αυξήσουν τους φόρους για να μπορέσουν να καλύψουν τα €450 εκ. που βάζουν ετησίως στους λογαριασμούς τους ως έσοδα από το ΤΚΑ (το ποσό αυτό αντιστοιχεί με αύξηση του ΦΠΑ σε όλα τα αγαθά και τις υπηρεσίες κατά 3%). Οι μελλοντικές γενιές θα κληθούν επίσης να αποπληρώνουν σταδιακά τα δανεικά από το ΤΚΑ για να μπορέσουν να συνταξιοδοτηθούν. Η ευκολία με την οποία οι εκάστοτε κυβερνήσεις μεταφέρουν τα χρέη τους στις επόμενες γενιές είναι σκανδαλώδης.  Και η δυσκολία στην εξεύρεση επαρκών λύσεων σε αυτό το πρόβλημα δείχνει πόσο κοντόφθαλμα ασκείται η οικονομική πολιτική στην Κύπρο τις τελευταίες δεκαετίες. Κρίμα που δεν θα βρίσκονται στην εξουσία οι πολιτικοί του σήμερα για να διαχειριστούν τις συνέπειες του καταχρεωμένου κράτους που αφήνουν στα παιδιά και εγγόνια τους. Αντώνης Α. Έλληνας Επίκουρος Καθηγητής Πολιτικών Επιστημών Πανεπιστήμιο Κύπρου