Ακόμη μια υποβάθμιση. Και εμείς ακόμη εδώ…

Υποβαθμίστηκε ήδη μια φορά τον περασμένο Νοέμβριο η οικονομία μας. Τότε, από το διεθνή οίκο αξιολόγησης Standard & Poor’s. Και μας είπαν τότε, από τα κυβερνητικά επιτελεία και μη, ότι τάχα ο λόγος της υποβάθμισης είναι ουσιαστικά άλλος. Μας είπαν ότι δεν μας θέλουν οι ξένοι, και ότι η δικαιολογία για την υποβάθμιση δεν χρησιμοποίησε το λεκτικό των προειδοποιήσεών τους και άρα κάτι άλλο τρέχει. Και ότι φυσικά τα δημόσια μας οικονομικά είναι καλύτερα τώρα πια – αφού έχουμε εξαγγείλει μέτρα. Απλά, οι ξένοι – αυτοί που δεν μας θέλουν – δεν τα έχουν κατανοήσει. Γι’ αυτό και εμείς θα τους στείλουμε και ενημερωτικά φυλλάδια. Και θα κάνουμε και road shows… Και έτσι καθίσαμε και περιμένουμε τον άλλο μεγάλο οίκο αξιολόγησης – τους Moody’s να αποφανθούν. Και φαίνεται να έχουν αποφανθεί. Και αυτοί με τη σειρά τους πρόκειται να μας υποβαθμίσουν. Μας το είπαν χθες. Και, έτσι, για να μην έχουμε καμιά αμφιβολία για τους λόγους της υποβάθμισής μας, θα μας τους επαναλάβουν. Για να είμαστε σίγουροι ότι υποβαθμιστήκαμε, όχι λόγω μιας αδιευκρίνιστης συνομωσίας, ούτε λόγω ανεξέλεγκτων εξωγενών παραγόντων. Υποβαθμιστήκαμε και θα υποβαθμιστούμε ξανά, λόγω της απραξίας μας και της πολιτικής μας ατολμίας, ως κοινωνία. Υποβαθμιστήκαμε και θα υποβαθμιστούμε ξανά επειδή παρά να αλλάξουμε ή έστω να επιχειρήσουμε να αλλάξουμε, επιλέξαμε να χώσουμε το κεφάλι μας στην άμμο. Θα περάσει, είπαμε. Δυστυχώς, όμως, δεν περνά έτσι απλά. Ο καθορισμός και η υλοποίηση της οικονομικής πολιτικής είναι τεχνικό θέμα, όσο και πολιτικό. Έχει όρους και κανόνες. Όρους και κανόνες που έχουμε παραβεί, πεισματικά προσκολλημένοι σε μια επίπλαστη ασφάλεια του παρελθόντος καμώνοντας πως δεν ξέρουμε τι πρέπει να γίνει. Δεν μας το έχουν τεκμηριώσει, βλέπεις, παλαιότερα αυτοί οι ξένοι, το ΔΝΤ, ή η ΕΕ με απλά παραδείγματα από την κυπριακή πραγματικότητα. Παραδείγματα, που σήμερα φωνάζουν, εκκωφαντικά. Σκάνδαλα και κακοδιαχείριση σε κρατικές υπηρεσίες και σε ημικρατικούς οργανισμούς που χρεοκοπούν, απολαβές και προνόμια Golden Boys για τους δήθεν δημόσιους υπηρέτες μας, διπλές και τριπλές συντάξεις για πολιτικούς αξιωματούχους, και ένα κοινοβούλιο – εκπρόσωποί μας λένε – που φροντίζει να μην μένει έξω από αυτό το φαγοπότι. Και ενώ αυτοί έτρωγαν καλά-καλά, άφησαν την οικονομία μας να πέσει σε ύφεση. Ναι, την άφησαν. Άφησαν την παγκόσμια κρίση να μας επηρεάσει και να ενσπείρει στην κυπριακή κοινωνία το ζιζάνιο της ξενοφοβίας και της μισαλλοδοξίας. Έδειξαν τον δρόμο της ανεργίας στους νέους μας. Έδειξαν τον δρόμο της χρεοκοπίας σε εκατοντάδες επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Άφησαν αφρούρητη την χώρα απέναντι σε ένα σωρό κοινωνικά προβλήματα που γεννά η ανεργία και το οικονομικό χάσμα που δημιουργεί. Και ας μην τους ακούμε να μας λένε για εισαγόμενη κρίση. Το κυπριακό οικονομικό μοντέλο, στην παρούσα του φάση,  θα μπορούσε με απλές και συγκεκριμένες διορθωτικές κινήσεις να εκφύγει της κρίσης. Η δομή, το μέγεθος και τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της κυπριακής οικονομίας, μας επιτρέπουν να ελιχθούμε με μεγάλη ταχύτητα. Αυτό, όμως, μπορεί να γίνει μόνο αν, επιτέλους, τολμήσουμε να βγάλουμε την οικονομία μας από τον αυτόματο πιλότο και να της δώσουμε κατεύθυνση. Με έρεισμα την ευρωπαϊκή μας υπόσταση, το φορολογικό μας σύστημα, τη γεωγραφική μας θέση, το ανθρώπινο δυναμικό μας, και τις υποδομές μας. Πλεονεκτήματα τα οποία έμειναν, δυστυχώς, αυτή την κρίσιμη περίοδο ανεκμετάλλευτα. Όμηροι σε μια επικυριαρχούσα νοοτροπία κρατισμού και ιδεοληψίας που δυστυχώς ακόμη στιγματίζουν τις όποιες ενέργειές μας, ως πολιτεία. Παρά την ένταξή μας στην ευρωζώνη όπου ισχύουν τόσο έντονα οι δυνάμεις των αγορών. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, που οι μόνοι τομείς ανάπτυξης αυτή την περίοδο ήταν τομείς που ο ιδιωτικός τομέας αφέθηκε (λόγω αυστηρών ευρωπαϊκών οδηγιών και όχι δικών μας πρωτοβουλιών) να λειτουργήσει ελεύθερα και με μόνο εποπτικό τον ρόλο του κράτους. Άρα έχουμε μπροστά μας τη λύση. Ας γίνει αυτό, λοιπόν, το σύγχρονο οικονομικό μοντέλο, το πρότυπό μας, σε όλο το φάσμα της οικονομικής μας δραστηριότητας. Αλλά για να μπορέσει να γίνει αυτό, επιβάλλεται άμεσα η αναδιάρθρωση της δημόσιας μας υπηρεσίας και ιδιαίτερα του κόστους λειτουργίας της προς την κατεύθυνση των δυνατοτήτων και των αναγκών μας. Ιδιαίτερα όσον αφορά στα ψηλά της στρώματα. Την ίδια στιγμή, όμως και εμείς ως κοινωνία των πολιτών, πρέπει να διατηρούμε το πολιτικό μας κριτήριο σε επαγρύπνηση, να επικρίνουμε και να τιμωρούμε την ευθυνοφοβία και την πολιτική δειλία όταν αυτές ορθώνονται μπροστά μας, ανάχωμα στην όποια προσπάθεια εξέλιξής μας και δημιουργίας μιας κοινωνικά δίκαιης οικονομίας. Δρ. Στέλιος Πλατής Οικονομολόγος, Ακαδημαϊκός