ESG και τράπεζες: Αλληλένδετες έννοιες εν μέσω σημαντικών αλλαγών

Επικεφαλής Ανάπτυξης Εργασιών και Δημοσιονομικής Πολιτικής στον Σύνδεσμο Τραπεζών Κύπρου

Το τρίπτυχο που αλλάζει τον τρόπο που λειτουργούν οι επιχειρήσεις, οι κοινωνίες, ακόμη και τα κράτη εμπερικλείει μέσα του τρεις πολύ βασικές έννοιες, οι οποίες σήμερα επιδιώκεται να διαμορφώσουν καλύτερες συνθήκες για το μέλλον. Οι έννοιες αυτές αφορούν το περιβάλλον και βεβαίως την προστασία του και αντιστάθμιση της κλιματικής αλλαγής, την κοινωνία και την εταιρική διακυβέρνηση, της οποίας η ορθή λειτουργία, οι αποφάσεις και τα αποτελέσματά καθορίζουν -σε σημαντικό ποσοστό- τον αντίκτυπο στους δύο πρώτους πυλώνες του ESG.

Σε αυτό το πλαίσιο οι επιχειρήσεις έχουν σημαντικό ρόλο για υιοθέτηση των παραμέτρων του ESG.  Βεβαίως, οι τράπεζες από την πλευρά τους διαδραματίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο, αφού η δική τους δράση επηρεάζει όλους με τους οποίους άμεσα και έμμεσα συνεργάζονται.

Οι τράπεζες στην πρώτη γραμμή

Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι τράπεζες τέθηκαν στην πρώτη γραμμή ενσωμάτωσης της έννοιας της βιωσιμότητας στους στρατηγικούς στόχους και λειτουργία τους για τους πιο κάτω λόγους:

1. Η Ευρωπαϊκή Ένωση χρειάζεται περίπου €700 δισεκατομμύρια καθαρές επενδύσεις επιπλέον κάθε χρόνο για να επιτύχει τους στόχους της για το κλίμα - οι τράπεζες θα αναλάβουν να διοχετεύσουν τα πλείστα από τα κεφάλαια που απαιτούνται.
2. Ο τραπεζικός τομέας είναι ο πιο αυστηρά εποπτευόμενος οικονομικός τομέας στην ΕΕ και άρα αποτελεί το πιο αποτελεσματικό κανάλι μετάδοσης των πολιτικών ESG της ΕΕ, καθώς οι τράπεζες θα είναι οι πρώτες που οφείλουν να συμμορφωθούν με τις νέες απαιτήσεις για ενσωμάτωση των πυλώνων ESG και με αυτό τον τρόπο να ωθήσουν τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά στην υιοθέτηση μέτρων για αύξηση της βιωσιμότητάς τους.

Τα βήματα υλοποίησης

Το πρώτο στάδιο για να βελτιώσεις κάτι είναι να το μετρήσεις - άρα για να θέσεις τους στόχους σου για βελτίωση του επιπέδου βιωσιμότητάς σου πρέπει πρώτα να έχεις ένα αποτελεσματικό τρόπο να μετρήσεις που βρίσκεσαι.  Σε αντίθεση περίπτωση οι ενέργειες σου κινδυνεύουν να χαρακτηριστούν και να καταλήξουν να είναι greenwashing, δηλαδή πράσινες μόνο κατ’ όνομα.

Μέσα στα πλαίσια της πράσινης μετάβασης, οι τράπεζες καλούνται να υπολογίζουν το περιβαλλοντικό και κοινωνικό αποτύπωμά τους, καθώς και το αποτύπωμα των πελατών τους, και να θέσουν στόχους για βελτίωσή του. Ως μέρος αυτών των ενεργειών, οι τράπεζες οφείλουν να ενσωματώσουν τους κλιματικούς και περιβαλλοντικούς κινδύνους καθώς και τα κριτήρια ESG στη διαδικασία αξιολόγησης κινδύνων τους. Για τον σκοπό αυτό, οι τράπεζες, με βάση εποπτικές οδηγίες, θα τηρούν αξιολόγηση ESG για κάθε πελάτη τους.

Καθοδόν τα πιστοποιητικά ESG

Από τις αρχές του 2024, οι εταιρείες πελάτες των τραπεζών θα καλούνται να συμπληρώσουν κοινά διατραπεζικά ερωτηματολόγια για την έκδοση πιστοποιητικών ESG. Τα πιστοποιητικά ESG της κάθε εταιρείας θα καταγράφουν μία συνολική βαθμολογία ESG η οποία θα αποτυπώνει τη συμμόρφωση της εταιρείας στα Περιβαλλοντικά, Κοινωνικά και Διακυβερνητικά (ESG) κριτήρια, ενώ θα περιλαμβάνεται και σχέδιο δράσης ESG, στη βάση του οποίου η κάθε εταιρεία θα έχει εικόνα για τα αδύναμα σημεία της προκειμένου να τα βελτιώσει και συνεπώς να ανεβάσει την αξιολόγησή της.

Η εισαγωγή των πιστοποιητικών ESG για τους δανειολήπτες προκύπτει από το θεσμικό ρόλο των τραπεζών στην προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης. Ως εκ τούτου, τα στοιχεία που θα συλλεχθούν από τα ερωτηματολόγια και η βαθμολογία ESG πελατών θα χρησιμοποιηθούν από τις τράπεζες στα πλαίσια των νέων εποπτικών απαιτήσεών τους για προσδιορισμό, αξιολόγηση και παρακολούθηση των κινδύνων ESG του δανειακού χαρτοφυλακίου τους. 

Από την άλλη, οι εταιρείες θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν το πιστοποιητικό ESG τους για σκοπούς αυτοβελτίωσης, καθώς μαζί με το πιστοποιητικό θα λαμβάνουν και εξατομικευμένο σχέδιο δράσης με προτεινόμενες δράσεις στις οποίες μπορεί να προβεί η κάθε εταιρεία για να βελτιώσει τις επιδόσεις ESG και άρα το επίπεδο βιωσιμότητάς της. 

Στόχος είναι να μπορούν οι εταιρείες που έχουν ψηλό βαθμό αξιολόγησης ESG και άρα χαμηλότερη έκθεση σε περιβαλλοντικούς και άλλους κινδύνους ESG και μεγαλύτερη ανθεκτικότητα σε σχέση με τη μετάβαση στην πράσινη οικονομία, να έχουν χρηματοοικονομικό όφελος κατά τη λήψη τραπεζικών υπηρεσιών.  Επιπρόσθετα οι εταιρείες με ψηλό βαθμό αξιολόγησης ESG θα αποκτούν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα καθώς οι πελάτες τους (άλλες εταιρείες και καταναλωτές) λαμβάνουν υπόψη όλο και περισσότερο το αποτύπωμα των προμηθευτών τους στο περιβάλλον και την κοινωνία στην αξιολόγησή τους.

Παράλληλα, οι τράπεζες αναπτύσσουν διαρκώς νέα πράσινα προϊόντα για στήριξη των πελατών τους προς βιώσιμη μετάβαση. Τα προϊόντα αυτά μεταξύ άλλων βοηθούν τους πελάτες τους για ενεργειακή αναβάθμιση κατοικίας, απόκτηση υβριδικού / ηλεκτρικού αυτοκινήτου, επένδυση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και άλλες χρηματοδοτήσεις για να μειώσουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμά τους.

Ταυτόχρονα, οι τράπεζες ως οργανισμοί θέτουν ψηλούς στόχους για τη δική τους βιώσιμη μετάβαση, στοχεύοντας μεταξύ άλλων σε σταδιακή μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος των ιδίων των τραπεζών αλλά και των πελατών τους μέσω του δανειακού χαρτοφυλακίου τους, σε επίτευξη βέλτιστης εταιρικής διακυβέρνησης καθώς και σε αποτελεσματική κοινωνική συμβολή. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι τα σχέδια δράσης των τραπεζών βασίζονται σε διεθνή πρότυπα και βέλτιστες πρακτικές (όπως τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών), ενώ παράλληλα ανταποκρίνονται σε μετρήσιμους στόχους οι οποίοι κοινοποιούνται ετησίως μέσω των εκθέσεων βιώσιμης ανάπτυξής τους.

Οι τράπεζες ως μέρος της αλλαγής

Σχεδιάζοντας ένα μέλλον πιο βιώσιμο, περιβαλλοντικά πιο φιλικό και αποτελεσματικό σε κάθε έκφανση επιχειρηματικής και οικονομικής δραστηριότητας, το τρίπτυχο του ESG αποτελεί το πλέον ουσιαστικό εφαλτήριο αλλαγών που θα παραδοθούν στις επόμενες γενιές. Μέσα σε αυτό το κάδρο εξελίξεων, δεδομένων και των σημαντικών αλλαγών σε σχέση με μόλις μερικά χρόνια προηγουμένως, οι τράπεζες δεν περιορίζονται στον μονοδιάστατο ρόλο της συμμόρφωσης με τις παραμέτρους του ESG, αλλά αντίθετα αποτελούν ίσως τον πλέον ουσιαστικό, αποτελεσματικό και δημιουργικό παράγοντα εφαρμογής λύσεων και σχεδιασμών βιωσιμότητας, παραγωγικότητας, ψηφιακής και πράσινης μετάβασης. Οι τράπεζες του σήμερα ωθούν και την κυπριακή οικονομία στις απαιτήσεις και τις συνθήκες του αύριο με αφοσίωση στην αρτιότητα και τα βέλτιστα αποτελέσματα στη βάση των καλύτερων πρακτικών από το εξωτερικό, παρέχοντας χρήσιμα εργαλεία στην κυπριακή επιχειρηματική κοινότητα.