Η κατρακύλα προς διαβάθμιση: Μέρος Α
Σε αυτό και στο επόμενο άρθρο μου θα ασχοληθώ με τους λόγους που η κυπριακή κυβέρνηση οδηγήθηκε ένα σκαλί πριν τη διαβάθμιση των ομολόγων της σε «μη-επενδύσιμα», κοινώς σκουπίδια, από τους οίκους αξιολόγησης. Σκοπός μου είναι να αντιληφθούμε το πρόβλημα, επειδή μόνο όταν διαγνώσουμε μία αρρώστια μπορούμε να τη θεραπεύσουμε. Και δυστυχώς η εξαιρετική επικοινωνιακή πολιτική της κυβέρνησης δεν αφήνει ούτε καν την ίδια (νομίζω) να αντιληφθεί από πού προέρχεται το πρόβλημα και πόσο σοβαρό είναι. Η απειλούμενη (και σχεδόν βέβαιη πλέον) διαβάθμιση του κυπριακού χρέους σε «μη-επενδύσιμο» από τους οίκους αξιολόγησης είναι απλώς η επίσημη συνειδητοποίηση του γεγονότος ότι η κυβέρνηση έχει αποκλειστεί από τη δυνατότητα δανεισμού στις διεθνείς κεφαλαιαγορές. Αυτός ο αποκλεισμός επισημοποιήθηκε με την εισαγωγή στο Ρωσικό μηχανισμό στήριξης, μέσω του διακρατικού δανείου των €2,5 δισ. Είχα υποστηρίξει το καλοκαίρι ότι η εισαγωγή σε μηχανισμό στήριξης ήταν ορατή. Δεν έχει σχέση στο δικό μου το μυαλό αν αυτός ο μηχανισμός στήριξης είναι Ρωσικός ή Ευρωπαϊκός: Το όνομα δεν αλλάζει το γεγονός ότι η κυβέρνηση έχει αναγκαστεί να κάνει διακρατικό δανεισμό για να μπορεί να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της. Δεν ισχυρίζομαι ότι ο συγκεκριμένος δανεισμός ήταν (προς το παρόν) κακή κίνηση. Κακή κίνηση θα γίνει αν αυτή η ευκαιριακή ρευστότητα δεν αξιοποιηθεί για να λύσει τα δημοσιονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα από το 2009 και εντεύθεν. Διότι αν δεν αξιοποιηθεί θα χρειαστούμε ξανά Ρωσική ρευστότητα όταν θα διαπραγματευόμαστε με τη Gazprom για το φυσικό αέριο και είναι εκεί που θα πληρώσουμε το μεγάλο κόστος. Θα επιχειρηματολογήσω ότι είναι στα δημοσιονομικά έξοδα που βρίσκεται (μέχρι τώρα) η ρίζα του κακού και εκεί πρέπει να εστιαστεί η προσοχή της κυβέρνησης, στην ισορρόπηση των κρατικών εσόδων και δαπανών, κάτι που αυτή τη στιγμή φαντάζει στον υποφαινόμενο σαν ένας μοντέρνος άθλος του Ηρακλή. Αλλά έχω μακρηγορήσει. Παραθέτω πιο κάτω αυτούσιο των πίνακα εσόδων και εξόδων της κυπριακής κυβέρνησης από το 2000 μέχρι το 2010 από τη Στατιστική Υπηρεσία σε ονομαστικές και πραγματικές τιμές του 2007 (χρησιμοποίησα το δείκτη τιμών του καταναλωτή (σειρά 33) για να πάω από τις ονομαστικές στις πραγματικές αξίες). Έχω επίσης περισσότερες πληροφορίες από όσες χρειάζεστε διότι δεν θέλω να κατηγορηθώ ότι κρύβω κάτι. Και έχω χρησιμοποιήσει έντονους χαρακτήρες για τις σειρές τις οποίες θα σχολιάσω (πατήστε πάνω στους πίνακες για μεγέθυνση). Αρχίζοντας από το τέλος, στη σειρά 31 έχουμε το ακαθάριστο δημόσιο χρέος προς ΑΕΠ. Το 2010 τέλειωσε με 60.8% και φέτος υπολογίζεται ότι θα τελειώσει επιεικώς στο 65%. Από το Φεβρουάριο του 2011 είχα επιχειρηματολογήσει ότι οι προβλέψεις του πρώην υπουργού Οικονομικών κ. Σταυράκη ήταν ιδιαίτερα αισιόδοξες. Άρα αυτή η επιδείνωση δεν είναι κεραυνός εν αιθρία (είμαι βέβαιος ότι δεν ήμουν ο μόνος που είχε κάνει αυτή την πρόβλεψη). Το άλλο ενδιαφέρον σημείο αυτής της χρονοσειράς είναι ότι έφτασε στο κατώτερο της σημείο το 2008 (48.3%), με μαζική καλυτέρευση από την προηγούμενη χρονιά (58.3% το 2007). Στις σειρές 26 και 27 έχουμε το δημοσιονομικό έλλειμμα σε πραγματικές τιμές (26) και σαν ποσοστό του ΑΕΠ (27). Βλέπουμε ότι το 2007 ήταν η καλύτερη χρονιά της δεκαετίας με πλεόνασμα 3.4% (€537 εκ.). Λόγω των μαθηματικών του δημοσίου χρέους, το δημοσιονομικό πλεόνασμα του 2007 φυσιολογικά μείωσε το χρέος την επόμενη χρονιά (2008) στο κατώτερο σημείο της δεκαετίας. Το 2008 αυτό το πλεόνασμα σχεδόν χάθηκε, ενώ το 2009 και 2010 φτάσαμε στο έλλειμμα του σχεδόν ενός δισεκατομμυρίου (σε ονομαστικές τιμές) και στο έλλειμμα του 6% προς ΑΕΠ το 2009, 5.3% το 2010 (και προβλεπόμενο έλλειμμα στο 6%-7% το 2011). Η ερώτηση τώρα είναι από πού προήλθε αυτή η δραματική αλλαγή στην εικόνα των δημόσιων οικονομικών. Μία λογικοφανής απάντηση είναι η διεθνής οικονομική κρίση (που συμβαίνει μία φορά κάθε γενιά», δηλαδή πολύ σπάνια, και είναι εκτός του δικού μας ελέγχου) που αναπόφευκτα επηρέασε την Κύπρο. Μία άλλη λογικοφανής απάντηση είναι τα διαχρονικά προβλήματα της κυπριακής οικονομίας τα οποία έγιναν περισσότερο εμφανή με την κρίση. Μία άλλη λογικοφανής απάντηση είναι το μεγάλο μέγεθος του τραπεζικού τομέα το οποίο οδήγησε τους οίκους αξιολόγησης να υποβαθμίσουν το κυπριακό χρέος λόγω των μεγάλων ενδεχόμενων υποχρεώσεων (contingentliabilities). Γιατί χαρακτηρίζω τα πιο πάνω επιχειρήματα απλώς λογικοφανή (άρα λανθασμένα); Ας αναλύσουμε τους αριθμούς των στοιχείων και ας δούμε πως άλλαξαν οι αριθμοί και πως ένα πλεόνασμα του μισού δισεκατομμυρίου έγινε έλλειμμα του ενός δισεκατομμυρίου μέσα σε δύο χρόνια (τέλος 2007 - τέλος 2009). Στη σειρά 2 βλέπουμε ότι τα πραγματικά έσοδα της κυβέρνησης από €7,1 δισ. το 2007 μειώθηκαν στα €6,4 δισ. το 2009. Τα έξοδα πήγαν από €6,6 δισ. στα €7,4 δισ., άρα €0.7 δισ. μείωση στα έσοδα και €0,8 δισ. αύξηση στα έξοδα, δηλαδή μία τρύπα (χονδρικά) του €1,5 δισ. (σε πραγματικές τιμές). Τα έσοδα μειώθηκαν όντως λόγω της διεθνούς οικονομικής κρίσης (σειρές 4 και 5) αλλά η συνολική μείωση σε όλα τα έσοδα (€0,67 δισ.) θα μπορούσε να καλυφθεί από το αρχικό πλεόνασμα του €0.54 δισ. (σειρά 26) το 2007. Είναι για αυτό το λόγο που χαρακτηρίζω λανθασμένη την εκτίμηση ότι είναι η σπάνια οικονομική κρίση που έβγαλε τα δημοσιονομικά εκτός ελέγχου. Για την κρίση δεν μπορούσαμε να κάνουμε τίποτα, αλλά από μόνη της δεν θα δημιουργούσε ένα έλλειμμα του €1 δισ. Τα κύρια έξοδα όμως σε μισθούς (σειρά 16) και κοινωνικές παροχές (σειρά 17) αυξήθηκαν κατά περίπου €0,3 δισ. το καθένα, ενώ στις προηγούμενες χρονιές ήταν είτε σχετικά σταθερά, είτε αυξάνονταν περίπου €0,1 δισ. το χρόνο (εκτός στις εκλογές του 2003). Η κρίση δεν αύξησε ξαφνικά αυτά τα έξοδα (το ανεργιακό επίδομα είναι ακόμη και τώρα, με μεγαλύτερη ανεργία από το 2009, μόνο περίπου €60 εκ. μεγαλύτερο από τότε). Όσο για τα διαχρονικά προβλήματα (πχ το συνταξιοδοτικό, που χαρακτηρίστηκε ωρολογιακή βόμβα από τον κ. Σταυράκη) δεν φαίνονται στον πίνακα να είναι αυτά που οδήγησαν στην κρίση χρέους. Αν συγκρίνετε το 2007 με το 2010, θα δείτε ότι οι κοινωνικές παροχές έχουν αυξηθεί €565 εκ., που είναι μεγάλο ποσοστό του ελλείμματος. Συμφωνώ ότι το συνταξιοδοτικό είναι ωρολογιακή βόμβα, αλλά αυτή η βόμβα ακόμη δεν έχει σκάσει. Το τραπεζικό σύστημα δεν έχει τίποτα να κάνει με αυτούς τους αριθμούς και είναι για αυτό το λόγο που δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν δικαιολογία για την απότομη αύξηση των ελλειμμάτων. Οι οίκοι κάνουν λόγο για ενδεχόμενες υποχρεώσεις αλλά τα στοιχεία στον πίνακα είναι υπαρκτές (και μόνιμες) δαπάνες του πρόσφατου παρελθόντος. Φυσικά εκείνο που έχει συμβεί είναι ότι το Φεβρουάριο του 2008 έφθασε στο Προεδρικό ο κ. Χριστόφιας με λαϊκή εντολή για περισσότερο δίκαιη κοινωνία. Κοινωνική δικαιοσύνη στο μυαλό της κυβέρνησης (όπως λέχθηκε επανειλημμένα στις βουλευτικές του 2011 από το ΑΚΕΛ) ήταν η αύξηση στις κοινωνικές δαπάνες. Οι αυξήσεις στις κοινωνικές δαπάνες και τις απολαβές προσωπικού μπορούν να εξηγήσουν περίπου 60% του ελλείμματος του €1 δισ. (σειρά 26) το 2009, ενώ οι κοινωνικές δαπάνες εξηγούν από μόνες τους το 70% (αύξηση κοινωνικών δαπανών από 2007 στο 2010=565)/(έλλειμα το 2010=861) του ελλείμματος το 2010. (Παρεμπιπτόντως, θεωρώ ότι κανένας μας δεν έχει μονοπώλιο σε κοινωνική ευαισθησία, η κρίσιμη ερώτηση είναι πως επιτυγχάνεται ο στόχος της κοινωνικής αλληλεγγύης με διατηρήσιμο και πραγματικά δίκαιο τρόπο). Το επιχείρημα ότι οι κοινωνικές δαπάνες στην Κύπρο είναι σχετικά χαμηλές χρησιμοποίησε και το Ινστιτούτο Εργασίας Κύπρου της ΠΕΟ στην πρόσφατη (κατά τα άλλα αξιέπαινη) έκθεση για την οικονομία με το να πει ότι τα έξοδα της κυβέρνησης στο 46,6% το 2010 (από 41,2% το 2007, η παρένθεση δική μου) είναι και λίγα διότι στην ευρωζώνη ο μέσος όρος είναι 50.3% (Κεφάλαιο 4, Διάγραμμα 58, Σελ 54 στην έκθεση). Και άρα είναι στα έσοδα (42%) που βρίσκεται το πρόβλημα. Ακόμη ένα λογικοφανές επιχείρημα. Η ερώτηση όμως είναι αν μπορεί να διατηρηθεί μακροπρόθεσμα μία κοινωνική πολιτική χωρίς διαθέσιμα χρήματα. Πρέπει όλοι να αντιληφθούμε ότι η οικονομία είναι όπως τα νοικοκυριά. Κάνουμε τα έξοδα μας βάση των εξόδων του γείτονα ή κάνουμε τα έξοδα μας βάση των εισοδημάτων μας; Θα σας συμβούλευα να κάνετε το δεύτερο, αν δεν το κάνετε ήδη. Φυσικά η επικείμενη στόχευση των παροχών δείχνει ότι η κυβέρνηση ίσως να έχει αντιληφθεί το λάθος της ανεξέλεγκτης αύξησης κοινωνικών δαπανών. Έστω όμως ότι καταλάβαινε το 2008 η κυβέρνηση την ανάγκη στόχευσης των παροχών, υπάρχει τρόπος να κάνεις στοχευμένες παροχές όταν υπάρχει ακαταπολέμητη φοροδιαφυγή; Και δεν έπρεπε το πρόβλημα της φοροδιαφυγής να λυθεί το 2008, πριν την αύξηση στις κοινωνικές δαπάνες, παρά να προσπαθεί η κυβέρνηση να βρει λύσεις στη φοροδιαφυγή στο τέλος του 2011; Με αυτά τα δεδομένα, θεωρώ ότι το δημοσιονομικό πρόβλημα προήλθε από τη ραγδαία αύξηση των εξόδων που δεν είναι ούτε (πρωταρχικά) αποτέλεσμα της διεθνούς οικονομικής κρίσης, ούτε του μεγέθους του τραπεζικού συστήματος, ούτε των (αδιαμφισβήτητων) διαχρονικών προβλημάτων. Και λέω ότι θα είναι άθλος για κάποιο μοντέρνο Ηρακλή να μπορέσει να περιορίσει τα έξοδα για τους εξής λόγους. Πρώτον, με την αναγκαστική περιοριστική δημοσιονομική πολιτική και τα προβλήματα κεφαλαίων των τραπεζών λόγω Ελλάδας, των αυστηρών Ευρωπαϊκών οδηγιών ρευστότητας και της επικείμενης διαβάθμισης του Κυπριακού χρέους σε μη επενδύσιμο επίπεδο, θα μπούμε σε ύφεση το 2012, μειώνοντας τα φορολογικά έσοδα της κυβέρνησης. Δεύτερον, οι κοινωνικές δαπάνες, όταν δοθούν, είναι αρκετά δύσκολο να κοπούν (οι εκ μητρογονίας πρόσφυγες οργανώθηκαν πολύ καλύτερα όταν αντιλήφθηκαν πόσο αυξήθηκαν οι προσφυγικές χορηγίες). Τρίτον, δεν βλέπω να περνούν μέτρα ούτε για τη φοροδιαφυγή, ούτε για τη φορολόγηση του πλούτου (μεγάλων, ανεκμετάλλευτων, εκτάσεων γης για παράδειγμα). Το πιο πάνω σκηνικό μεταξύ 2007-2010 ήταν το πρώτο βήμα προς την κατρακύλα των υποβαθμίσεων από τους οίκους αξιολόγησης. Την επόμενη εβδομάδα θα αναλύσω πως αντέδρασε ο πρώην υπουργός Οικονομικών κ. Σταυράκης σε αυτό το οικονομικό περιβάλλον. Οι πράξεις του πρώην υπουργού έκαναν ακόμη ένα λογικοφανές επιχείρημα (ένα χρέος της τάξης του 60% του ΑΕΠ είναι απόλυτα διαχειρήσιμο) να αποδειχτεί λανθασμένο, δεδομένου ότι η Δημοκρατία έχει ήδη αποκλειστεί από τις διεθνείς κεφαλαιαγορές. Ο Αλέξανδρος Μιχαηλίδης είναι καθηγητής χρηματοοικονομικών στο Πανεπιστήμιο Κύπρου.
Χρειαζόμαστε πολιτκούς με επαγγελματισμό, όχι επαγγελματίες πολιτικούς!
Όμως Αλέκο, το τραπεζικό μας σύστημα, που φθάνει σε μέγεθος το 600% του ΑΕΠ είναι επίσης μέρος του προβλήματος. Οι Κεντρικοί Τραπεζίτες της ευροζώνης έχουν ευθύνη. Χρηματοδότησαν τον ψηλό δανεισμό αγοράζοντας και επιτρέποντας την αγορά κρατικών ομολόγων απο τράπεζες. Ακριβώς όπως αποκαλυφθηκε η ευθύνη του Allan Greenspan όταν κρατούσε τόσο χαμηλά τα επιτόκια. Έπρεπε "to take the punch bowl away as the party got going"!
Αν ευθύνονται οι κεντρικοί τραπεζίτες, που ήταν οι ακαδημαϊκοί να αναδείξουν τα κενά εποπτείας που υπάρχουν;
Μήπως απέτυχε στην ολότητα του το σύστημα - και η ακαδημαϊκή κοινότητα, δηλαδή;
το οτι δεν προσέξαμε όλοι οτι οι τράπεζες επένδυαν σε επικίνδυνα κρατικά ομόλογα ήταν βεβαίως ευθύνη όλων. Δεν ξέρω αν κάποιοι καθηγητές είχαν προειδοποιήσει--εγώ πάντως όχι. Όμως Φίλιο δεν είναι τους ακαδημαικούς που βγάζουμε στο κατάρτι να βλέπουν τα παγόβουνα που πλησιάζουν!
Θα διαφωνήσω με τον Σοφρώνη--αν και δεν είμαι βέβαιος οτι κατάλαβες το αρχικό μου επχιείρημα Σοφρώνη. Δουλειά των ΚΤ είναι να βαβειώνονται οτι οι τράπεζες δεν αναλαμβάνουν υπέρμετρους κινδύνους που τις θέτουν σε κίνδυνο, ή οτι γίνονται συστημικές. Εδώ απέτυχαν, και είμαι βέβαιος οτι έμαθαν το μάθημα τους. Δεν ειπα οτι οι ΚΤ έπρεπε να περιορίσουν τον δημόσιο δανεισμό, αλλά να μην επιτρέπουν στισ τράπεζεσ να αγοράζουν τόσα πολλά κρατικά ομόλογα.
Το ΚΥΡΙΟ πρόβλημα όμως ήταν ο υπερβολικός δανεισμός των κυβερήσεων. Έτσι δεν θα έβαζα στο ίδιο καλάθι ευθύνης τους ακαδημαικούς, ΚΤ και Υπ. Οικονομικών. Οι ευθύνες είναι ΣΑΦΩΣ με την αντίστροφη σειρά!
Προσέξτε οτι αυτό είπε και ο Παπαδήμος σήμερα, τα δημοσιονομικά προβλήματα επηρέασαν το χρηματο-τραπεζικό σύστημα και οχι το αντίστροφο.
Το 2008 πόσο αυξήθηκαν τα χρέη των κυβερνήσεων (Κύπρου εξαιρουμένης) λόγω της στήριξης του τραπεζικού τομέα;
Αυτό, χωρίς ν αναιρεί τις μεγάλες ευθύνες των κυβερνήσεων σε ΕΕ επίπεδο για έλλειψη υπεύθυνης δημοσιονομικής πολιτικής
Αγαπητέ Αλέκο, πολύ καλό το άρθρο σου. Προτού επανέλθω με πιο λεπτομερή σχόλια, απλά ήθελα να σημειώσω ´οτι η μείωση του χρέους το 2008 δεν επωφελήθηκε μόνο από το υψηλό πρωτογενές πλεόνασμα του 2007, αλλά κι από τη μείωση των sinking funds που κρατούνται στην Κεντρική (η οποία εξηγεί το μεγαλύτερο μέρος της μείωσης).
Χαιρετισμούς
Πόλυς
http://neapolitikioikonomia.blogspot.com/2010/06/blog-post_09.html
http://neapolitikioikonomia.blogspot.com/2010/05/blog-post_29.html
Τα περισσότερα μου άρθρα είχαν δημοσιευθεί και στον Κυπριακό τύπο, πολύ πριν είχα αρχίσει να γράφω εδώ.
Στο τρίτο μου άρθρο στο Stockwatch που δημοσιέυθηκε στις 10 Μαρτίου 2011, είχα αναλύσει το πρόβλημα:
http://blog.stockwatch.com.cy/?p=351
Και αν ακόμη δεν υπήρχε επιδείνωση των δημοσιονομικών μεγεθών των τελευταίων δύο ετών - η οποία μερικώς τουλάχιστον έχει να κάνει με την ύφεση και τα μέτρα στήριξης του 2009 - οι υποβαθμίσεις δε θα αποφεύγονταν.
Μια ενδεχόμενη διάσωση του τραπεζικού συστήματος μπορεί να κοστίσει 25-30% του ΑΕΠ της χώρας, εκτινάσσοντας το έλλειμμα και το χρεός στα ύψη, όπως έγινε και στην Ιρλανδία, της οποίας το έλλειμμα αυξήθηκε από 0.1% το 2007 στο 15.5% το 2009 στο 32.4% το 2010.
Οι τελευταίες διαδοχικές υποβαθμίσεις έχουν να κάνουν σε μεγάλο βαθμό με την αύξηση της πιθανότητας το ενδεχόμενο της διάσωσης του συστήματος να γίνει πραγματικότητα, λόγω της επιδείνωσης της κατάστασης της ελληνικής οικονομίας.
Η έννοια ότι το κράτος πρέπει να έχει δημοσιονομικά περιθώρια για να στηρίζει τις τράπεζες που είναι Too Big To Fail μπορεί να δικαιολογηθεί μόνο αν κάποιος πιστεύει σε σοσιαλισμό για τους τραπεζίτες (δηλ. ιδιωτικοποίηση των ζημιών και κοινωνικοποίηση των ζημιών).
Επειδή αυτό που έγινε το 2008 στις ΗΠΑ και στη Βρετανία δεν είναι παράδειγμα προς μίμηση, γιάτι δεν είναι κοινωνικά διατηρήσιμο, δείτε τι έχει κάνει η Βρεττανία εν τω μεταξύ για να πείσει τους πολίτες ότι αυτό που έγινε το 2008 δεν θα επαναληφθεί:
http://blog.stockwatch.com.cy/?p=869
μόνο για τα ελληνικά ομόλογα αγωνιούσατε και προιδοποιούσατε? Για τα κυπριακά ούτε αγωνιάτε ούτε προιδοποιάτε?
You have conveniently forgotten the level of interest rates on cypriot goverment bonds. In case you havent noticed, this level is much more related to CREDIBILITY than the actual level of debt.
Και επομένως, ότι η λύση είναι οι περικοπές των δαπανών που τόσο αλόγιστα αύξησε αυτή η κυβέρνηση, χωρίς να καταφέρει καν να φέρει την ποθητή από όλους ανάπτυξη.
Το μεγάλο λάθος ήταν ότι όλοι πίστεψαν ότι μια χώρα της ευρωζώνης δεν μπορεί να χρεωκοπήσει. Η ευθύνη για αυτό βαραίνει ΟΛΟΥΣ: κυβερνήσεις, κεντρικές τράπεζες, οίκους αξιολογήσεις, επενδυτές. Ήταν μια περίπτωση συλλογικής αποτυχίας. Ελπίζω τουλάχιστον αυτή τη φορά να μάθαμε το μάθημά μας.
Το που θα βρεθούν αύριο τα δημοσιονομικά θα έχει σίγουρα να κάνει και με τις τράπεζες.
Αν το κράτος ήταν όμως σε καλύτερη δημοσιονομική κατάσταση θα μπορούσε να περιορίσει σημαντικά το πρόβλημα.
Δεν γίνεται να λες ότι είσαι χρηματοοικονομικό κέντρο με διαχρονικά ελλείμματα 5-6%... Ιδίως αν τα ελλείμματα αυτά οφείλονται στο κακό σου το κεφάλι, όχι στην κρίση.
Πιστεύω ότι η ανάλυση της οικονομίας μας όλα τα προηγούμενα χρόνια είτε από την εκάστοτε κυβέρνηση είτε από την εκάστοτε αντιπολίτευση, γινόταν με λογιστικούς όρους. Δεν υπήρξε όραμα για βιόσιμη ανάπτυξη και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας. Η ηρωϊκή πτώχευση της Eurocypria δρομολογήθηκε στην πραγματικότητα από το 2006 όταν πωλήθηκε από την κρατική Κυπριακές Αερογραμμές προς το κράτος έναντι 13 εκ. λιρών, τι στιγμή που δεν άξιζε ούτε το ένα τρίτο, έτσι ώστε να δωθούν χρήματα των φορολογούμενων σε κρατική επιχείρησε με νόμιμο τρόπο.
Δεν έγινε κατορθωτό καταστεί η χρηματιστηριακή αγορά της Κύπρου άξια της εμπιστοσύνης των επενδυτών ενώ οι ξένες άμεσες επενδύσεις στη χώρα μας υπήρξαν ελάχιστες. Οι επενδυτικές "ευκαιρίες" περιορίζονται σε χωράφια και άλλα ακίνητα που τροφοδότησε μια κερδοσκοπική πιστωτική επέκταση των τραπεζών στον συγκεκριμένο τομέα αντί σε νέες τεχνολογίες και πράσινες βιομηχανίες. Ως χώρα με την μεγαλύτερη ηλιοφάνεια στην ευρώπη δεν προωθήσαμε ακόμη τα ηλιακά πάρκα.
Όσο για την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου και τη θητεία του Αθανάσιου Ορφανίδη θα μείνει στην ιστορία ως η περίοδος που παρέλαβε τράπεζες και θα παραδώσει συνεργατικά. Το "ευτύχημα" για κάποιους τραπεζικούς είναι πως είναι πολύ πιθανόν να γίνουν δημόσιοι υπάλληλοι.
¨Όσον αφορά την "κακή εποπτεία" Ορφανίδη, βρέθηκα προχτές σε μια συζήτηση όπου ένας ένθερμος επικριτής του Ορφανίδη ασκούσε τη γνωστή κριτική για τα ελληνικά ομόλογα κλπ. ¨Οταν τελείωσε την κατά τα άλλα "τεκμηριωμένη" κριτική του, του έκανα μια απλή ερώτηση (που έκανα και εδώ σε αυτό το blog πολλές φορές χωρίς να πάρω ΚΑΜΙΑ απάντηση μέχρι σήμερα). Καλά του λέω, ο Ορφανίδης "δεν ξέρει από εποπτεία", και όλες οι υπόλοιπες ΚΤ/εποπτικές αρχές της ευρωζώνης επίσης δεν ήξεραν από εποπτεία? Γιατί έστω και μία δεν κάλεσε τις αντίστοιχες τράπεζες που εποπτεύει να μην αγοράζουν ελληνικά ομόλογα? Ο κατά τα άλλα λαλίστατος επικριτής Ορφανίδη έμεινε για λίγο σιωπηλός και μετά απάντησε με ένα αμήχανο "δεν ξέρω"!!!. Και πως να ήξερε? Αφού η όλη ανάλυσή του, όπως όλων των επικριτών της "κακής εποπτείας" Ορφανίδη βασίζεται στην υπόθεση εργασίας ότι ΔΕΝ ανήκουμε στην ευρωζώνη. Ε ΔΕΝ είναι έτσι όμως! ΕΙΜΑΣΤΕ στην ευρωζώνη, και καμία, μα καμία ΚΤ του ευρωσυστήματος δεν δύναται να καλέσει τις τράπεζες που εποπτεύει να σταματήσουν να αγοράζουν κυβερνητικά ομόλογα οποιασδήποτε χώρας μέλους του ευρώ. Οϋτε και σήμερα με την περίπτωση της Ιταλίας ή της Κύπρου δεν γίνεται αυτό το πράμα. Καμία εποπτική αρχή δεν κάλεσε τις τράπεζες να σταματήσουν να αγοράζουν κυπριακά ομόλογα. Αν γίνει κάτι τέτοιο θα ξεκινήσει ένας πόλεμος μεταξύ των χωρών μελών και το όλο ευρωπαικό οικοδόμημα θα καταρρεύσει. Εναπόκειται επομένως στις ίδιες τις τράπεζες να ζυγίσουν σωστά τα πράματα και να πάρουν τις κατάλληλες αποφάσεις.
I will reply yet one more time Paratiriti even though you ignore the correct arguments and cannot reply to them as they do not suit your personal view:
1. As part of the ECB's Monetary policy it buys GGB's and bonds of the European Periphery (Italy Spain etc)this is one thing and falls under the Governor's position as member of the ECB governing council part of the ECB's monetary policy remit. This is TOTALLY Different from point 2 though.
2. As part of this Governor's role as NATIONAL Regulator of The Cypriot Banking System and as the prime guy responsible for Financial stability, after 2009 he could have done three things to prevent our banks from being overexposed or even MORE exposed to Greece.
i) Prevent them from Opening more branches in Greece, instead of that he gave the ok for BoC to open in 2010 20 more branches in Greece...
ii) By being a strict regulator he could have told the Cypriot banks to cut their BANKING book I.e LOAN exposure to Greek Businesses and households. None of that was done and the banks are showing at best 10% Non Performing Loans and these will be double to say 20% when BlackRock finishes combing through the books of Greek banks in December.
iii) As part of this FINANCIAL STABILITY mandate as a NATIONAL REGULATOR he could have told the Cypriot banks he regulates to stop buying MORE GGB's in the secondary market after 2009, they were high yield yet very high risk, this was not done Mr Olymbios has proven that most GGB's of the 2 big Cypriot banks were bought AFTER 2009 and the start of the Greek Sovereign debt crisis.
All the above points to negligent application of his duties as National regulator and National guardian of Financial stability.
Instead of recognising these errors owning up and saying Mea Culpa he shifts the blame elsewhere (fiscal problems) to throw dust in our eyes and for personal reasons that BankingNews.gr has uncovered, he is regulating lightly one of the big banks...quid pro quo a classic case of regulatory capture...
Why do I care?? Not so much to remove this failed regulator but to save the Financial Stability of my country and to stop the Cypriot Taxpayer from having to pay for the mistakes of bank executives.
A job that was in the hands of the Governor but he does not want to do this job, this is obvious from his Kathimerini interview.
Instead he says all you "thimata" Cypriot taxpayers cough up for the bank executives so the golden boys can get their 1M Euro salary incl bonus when they did all these mistakes...
Create Fiscal Space all thimata taxpayers so the bankers can gamble with OTHER People's money in GGB's...
We should not regulate these golden boys strictly and bail them out when they mess up...
Heads (the economy is doing well) Bankers win they pay themselves lavish bonuses.
Tails (the economy is doing badly and their investments in GGB's were a costly gamble) Bankers win AGAIN and the taxpayer loses as we bail out the poor bank execs.
Socialism for the Rich is what Orphanides and Paratiri preach wake up Cypriot taxpayer!!!
The same is not true of the Cyrpriot banks they are considered private creditors not global agencies. So they cannot consider sovereign debt "risk free" no matter what Bael 2 said...
Also Dr Orphanides said that he found it "highly unlikely" that Greek Government bonds would be subject to a haircut as Mr Olymbios very correctly pointed out in his Politis column Mavros Kyknos every Sunday.
In his interview with Kathimerini however Dr Orphanides tried to cover himself, by saying the politicians sought this haircut partly true yes, but that does not make his prediction of a Greek Haircut being "highly unlikely" any more correct. In his analysis as a "technocrat" he should incorporate political facts as well as numerical data... The fact that he continues to ignore the banks that he regulates as being a mojor risk to his country is very worrying and people who want him to continue after April 2012 must have personal interests in mind not the taxpayer's interest...
I want to leave a comment here regarding your arguments about the role of Governor Orphanides and the role of the Central Bank in preventing the exposure of the Cypriot banks in Greece. First, I agree that the Central Bank could have done more, however, in the case of the Greek government bonds I don't think we should have been expecting our Governor (a member of the Governing Council of the ECB) to start preaching about the likelihood of a Greek default or haircut and thus preventing the Cypriot banks in buying Greek bonds. If we did learn something from past financial crises is that financial markets look for stability and confidence both from the actions of the Central Bank and the Government. If our Governor started doing that it would have send a bad signal to the markets, exacerbating the crisis making the Greek haircut or default even more inevitable. I think the major blame has to go to the management of the banks themselves (and even to their board of directors that appoint them). They are big organizations and they should have enough competent people to understand a bit about risk and return, and that not all sovereign bonds have the same risk. Obviously their risk management practices failed. It's a bit similar situation to the banking crisis of 2007-2009, where corporate governance failed that had a major role in the collapse of giants such as Lehman. Although I am not an expert on Central Bank actions, this is my opinion about who has the major blame in the big exposure of our banks in Greek government bonds.
Ευχαριστούμε τον κ. Μιχαηλίδη γιατί επιμένει να τεκμηριώνει τα επιχειρήματα του με επιστημονική σχολαστικότητα.
Κατά την δεκαετία 2000-2010:
1) Το ποσοστό των απολαβών προσωπικού σε σχέση με το ΑΕΠ αυξήθηκαν από 13.42% σε 15.38%, ενώ ο συνολικός αριθμός του προσωπικού αυξήθηκε κατά 30%
2) Το ποσοστό των απολαβών προσωπικού σε σχέση με τα έσοδα του κράτους, ΜΕΙΩΘΗΚΕ από 39.15% σε 37.25%
3) Το ποσοστό των απολαβών προσωπικού σε σχέση με τα έξοδα του κράτους, ΜΕΙΩΘΗΚΕ από 36.68% σε 33.01%
4) Οι κοινωνικές παροχές αυξήθηκαν από 9.07% σε 14.72% του ΑΕΠ
5) Το ποσοστό των απολαβών προσωπικού σε σχέση με τα έσοδα του κράτους αυξήθηκε από 26.46% σε 35.63%
6) Το ποσοστό των απολαβών προσωπικού σε σχέση με τα έξοδα του κράτους αυξήθηκε από 24.78 σε 31.58%
Τα στοιχεία της τελευταίας δεκαετίας αποδεικνύουν ότι η στρέβλωση που αφορά τα έξοδα του κράτους σε μισθούς έχει διορθωθεί. Η διόρθωση είχε γίνει το 1997 με την διαφοροποίηση στον τρόπο με τον οποίο οι δημόσιοι υπάλληλοι (όσοι διορίστηκαν μετά το 1997) ανελίσσονται στην επόμενη κλίμακα (απαιτούνται περισσότερα χρόνια υπηρεσίας). Αυτό σημαίνει ότι χρόνο με το χρόνο και καθώς οι υπάλληλοι που διορίστηκαν πριν από το 1997 αφυπηρετούν και σε συνδυασμό τον περιορισμό των προσλήψεων, τα έξοδα σε μισθούς θα μειώνονται.
Επίσης τα στοιχεία αυτά καταρρίπτουν την άποψη ότι ‘’το κρατικό μισθολόγιο επιδείνωσε τα δημόσια οικονομικά αυξάνοντας το δημοσιονομικό έλλειμμα’’ εφόσον το ποσοστό του κρατικού μισθολογίου ως προς τα έξοδα αλλά και ως προς τα έσοδα του κράτους μειώθηκε.
Και επειδή έχετε τονίσει το πρόβλημα του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Σύμφωνα με στοιχεία της στατιστικής υπηρεσίας 67896 εργαζόμενοι είναι αυτοτελώς εργαζόμενοι. Από αυτούς, μόνον οι 30085 είναι ασφαλισμένοι στο Ταμείο (επίσημα στοιχεία του Ταμείου). Μήπως αυτό δεν αποτελεί πηγή του προβλήματος?
Η αύξηση στο δημοσιονομικό έλλειμμα όπως δείχνουν oi αριθμοί οφείλεται κυρίως στις αυξημένες κοινωνικές παροχές (όπως αναφέρει και ο καθηγητής στο άρθρο του) και στα μειωμένα έσοδα λόγω τις κρίσης. Δεν είχα κάνει αναφορά στη φοροδιαφυγή, αλλά μιας και αναφέρθηκε, η φοροδιαφυγή επηρεάζει αρνητικά την οικονομία με δύο τρόπους. Από την μία στερεί έσοδα στο κράτος ( όχι από περισσότερους φόρους αλλά γιατί κάποιοι κλέβοντας, δεν εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους όπως οι υπόλοιποι ) και από την άλλη, στερεί σημαντικά κεφάλαια από την εγχώρια οικονομία με την εξαγωγή των φοροδιαφευγόντων κεφαλαίων στο εξωτερικό. Το τελευταίο (αλλά και το πρώτο) έχει αρνητικές συνέπειες και στην ανάπτυξη που τόσο επικαλούμαστε όλοι.
What you nicely describe I agree with we need better fiscal policy however you think creating fiscal space is enough?
No, as even if we had no debt we would be downgraded albeit less from the rating agencies due to all these banking assets as contingent liabilities that would crystallise on the sovereign's balance sheet. With zero debt we could go to 65% debt just from the banks!
It is a problem No one can ignore you will remember Profs Demetriades and Zenios next June when MPB gets bailed out if the 3.6 bn hit was not evidence enough. You will also remember Mr Olymbios Kax and myself when in December BlackRock hits with the Non Performing Loans!
ΛΑΙΚΗ τραπεζα
Ιδια κεφαλαια την 31-12-2010 3.5 δις
αφαιρούμε τον αέρα (goodwill) 1.6 δις ο οποίος είναι αποτέλεσμα εξαγορών φούσκων στην Ελλαδα, μας μένουνε 1.9δις . Στον ισολογισμο της η Λαικη έχει "μακροπροθεσμες επενδύσεις" πάνω απο 1 δις κυρίος για την ΜΙΓ την οποία έχουν σε τιμη κοστους, δηλαδη 6 ευρω ενώ η μετοχή σήμερα είναι 40 λεπτα και σαν ετερεια (η ΜΙΓ ) συνεχίζει να έχει ζημιές. Εδω, υπολογίζω ζημία τουλαχιστον 500εκ, αρα εχουμε μια Λαικη τραπεζα με 1.4 δις κεφαλαια ΠΡΙΝ τις ζημιες απο τα ομόλογα ! Τα ομολογα που έχει η Λαικη νομίζω είναι πάνω απο 3 δις , το μισό είναι ζημία άρα η ΛΑΙΚΗ έχει κεφαλαια ΜΗΔΕΝ. Δεν θα υπολογίσω ζημίες λόγο χορηγήσεων στην Ελλάδα υψους 13 δις ούτε και τις ζημίες απο Κυπρο λόγο κρίσης, αυτά θα τα αφήσω στην κρίση σας.....
Η Κυπρου είναι ελαφρός καλύτερη η κατασταση της.....31-12-2010 είχε κεφάλαια 2.7 δις,,,,,έχει κάπου 500 εκ αέρα στα βιβλία κυρίος λόγο εξαγοράς σε τιμή φουσκας το Οκτώβριο του 2010 (1 χρονο μετά που ξεκίνησε η κρίση) της Uniastum στην Ρωσσια. Την αγόρασε σε τιμές σχεδόν 3 φορές της λογιστικής της αξιας σε περιόδο κρίσης! Μια ετερία η οποία κατα την περιοδο της εξαγοράς έκανε ζημίες ! Αρα Η Κύπρου , έχει κεφάλαια μετά τον αερα, 2.2 δις,,,,,,,κατέχει ομολογα πάνω απο 2 δις,,,,εδώ έχουμε πέραν του 1 δις ζημίες αρα μένει η Κυπρου με 1 δις κεφαλαια πριν τις ζημίες απο χορογήσεις 10 δις στην Ελλάδα.....
Μια 'αλλη μέρα θα αναφερθώ με λεπτομέρεια στις επιπτώσεις που θα έχουν στήν οικονομία μας οι πιο πάνω λανθασμένες επιλογές των τραπεζών μας , να βάλουμε δηλαδή τεράστια κεφαλαια σε σχέση με τα ιδια κεφάλαια τους σε μια μόνον οικονομια, και μάλιστα σε μια προβληματική οικονομία και με μια προβληματική νοοτροπία οπως η Ελλάδα. Δεν είναι κακό οι τράπεζες να είναι μεγάλες , κακες επιλογές κάνανε,,,,εάν ηθελαν να ειναι μεγαλες έπρεπε π.χ να επενδύσουν 300 εκ σε ομολογα 10 χωρων και οχι 3 δις σε 1 μονον οικονομια και ούτε να δώσουν χορηγήσεις 4 φορες τα κεφαλαια τους σε μια οικονομία προβληματική και ουτε να αγοράζουν μια ζημιογόνα τραπεζα σε περίοδο κρισης σε τιμή 3 φορες την καθαρή της αξια.......
Κυριοι, μιλάμε για εγκλήματα, τα οποία,συντομα θα πληρώσουμε πολυ ακριβά.....
ζητήσανε απο τις τράπεζες κεφαλαια 3.6 δις εώς τον Ιουνιο του 2012 για να έχουνε Τier1 9% , τα ζητήσανε για τους πιο πάνω λογους που ανάφερα.... ..Πιστέυω οτι το Τier1 9%, είναι πολύ χαμηλά για το μέγεθος της κρισης που περναμε όπως επίσης και για τη ν μεγάλη έκθεση των τραπεζών μας στην Ελλαδα.....οι τράπεζες τώρα έπρεπε να έχουνε Τιερ 1, 20% .......
Πιστευω ότι η φυγή του Βγενόπουλου έγινε για τους πιο πάνω λογους, για την τραγική θεση της Λαικής..........
το κράτος πρέπει να βρεί επιγόντος 3 δις να τα έχει ως εσχάτη επιλογή για να στηριξει τις τραπεζες χωρις να υπαρξει καθυστέρηση σε περίπτωση που δεν βρουνε τα κεφάλαια που θα χρειστούν στους επόμενους μήνες/ χρόνια...(δυσκολο να τα βρουνε επιδή οι ξένοι επενδυτες γνωριζουν τα νουμερα που ανάφερα πιο πάνω)
Κύριοι....ρίξτε μια ματία στους αριθμους της Ισλανδιας και τις Ιρλανδιας πριν την καταρευση των τραπεζων τους και συγκρινετε με τους δικούς μας αριθμούς........
Σάββας Α. Τταντής
We must also take into account the Non Performing Loans to Greece likely to reach 20% therefore adding to banks provisions and to their losses.
Συνηγορείτε υπερ της μείωσης ωφελημάτων καί επιδομάτων?
Είναι δίκαιο να στερήσουμε από τους "πρώην" τους οδηγούς καί φρουρούς τους, καί να αναγκάζονται οι ίδιοι να πηγαίνουν στις υπεραγορές καί να πέρνουν οι ίδιοι τα εγγόνια τους στα ιδιαίτερα μαθήματα τέννις, μπαλέττου κλπ?
Καί ακόμη χειρότερον, να "κουρέψουμεν" τα διάφορα επιδόματα προς τους υψηλόμισθους αξιωματούχους?
Είναι αυτές σκέψεις εχέφρονος ανθρώπου?
δεν υπάρχουν (ακόμη) ιδαίτερα καλά στοιχεία κατανομής πλούτου στην Κύπρο. Υπάρχει μία προσπάθεια που κάνουν οι Κεντρικές Τρέπεζες της Ευρωζώνης αντίστοιχης του Αμερικανικού Survey of Consumer Finances και θα έχουμε κάποια στοιχεία σύντομα ελπίζω.
Όσο για το μέγεθος του τραπεζικού συστήματος, δεν το αγνόησα Taylor, απλώς θα πρέπει να έχετε υπομονή για το δεύτερο και ίσως τρίτο μέρος, αν και τα συμπεράσματα μπορεί να μην αρέσουν ιδιαίτερα. Οι δηλώσεις Παπαδήμου (http://www.stockwatch.com.cy/nqcontent.cfm?a_name=news_view&ann_id=143735) ότι η δημοσιονομική κρίση στην Ελλάδα οδήγησε στη χρηματοοικονομική κρίση ίσως είναι χρήσιμες συμβουλές για σκέψη. Η συμπεριφορά του κ. Βγενόπουλου στην Κύπρο από το 2006 και εντεύθεν ίσως είναι κάτι άλλο που θα πρέπει να προβληματίσει για τα προβλήματα που έχει τώρα η Λαϊκή. Αλλά ας περιμένουμε τη συνέχεια των απόψεων μου τις επόμενες εβδομάδες. Αλλά λέω από τα τώρα ότι η θέση σου ότι
"With zero debt we could go to 65% debt just from the banks!" και άρα η υποβάθμιση του Κυπριακού χρέους θα γινόταν έστω και αν είχαμε 0% χρέος με βρίσκει να διαφωνώ. Υπόσχομαι να αναλύσω γιατί το λέω αυτό είτε στο Μέρος Β είτε στο Μέρος Γ αυτής της σειράς άρθρων.
Και Σταύρο, όχι το μέγεθος του τραπεζικού συστήματος δεν είναι αυτό που έχει δημιουργήσει το τρίτο συνεχές πρωτογενές δημοσιονομικό έλλειμμα, που ήταν βασικά το θέμα του άρθρου μου. Ας αρχίσουμε με αυτά που ξέρουμε ότι έχουν γίνει πριν να πάμε σε γεγονότα που ακόμη δεν έχουν συμβεί. Θα ασχοληθώ με το τραπεζικό μέγεθος μάλλον στο Μέρος Γ των σκέψεων μου. Προς το παρόν δε μίλησα για την υποβάθμιση παρά μόνο στον τίτλο του άρθρου. Προς το παρόν ελπίζω να συμφωνούμε ότι πρώτα χειροτέρεψαν τα δημόσια οικονομικά. Η ανάλυση/γνώμη θα συνεχιστεί την επόμενη εβδομάδα.
HEADS (Economy does well) Bank execs pay themselves lavish bonuses.
TAILS (Economy does badly, banks show increased provisions from NPL's and by extension losses, their GGB investments take huge haircuts) Bank execs win again they get bailed out by the victim the Cypriot taxpayer.
In both iterations bank execs win. In heads they take "rents" as private profit and bonus in Tails whereas they should be fired and take the losses they stay in their posts and get bailed out by me and you the Cypriot victim taxpayer. SOCAILISM FOR THE RICH on the taxpayer's back. (How is this prevented?? Strict Regulation and Financial stability vigilance by the Central Bank)
I hope you incorporate or refute this point in your further analysis Prof A Michaelides...
1. GGB's were subject to a real HAIRCUT therefore lost 50% of their value, real losses on the Pand L statement of the bank.
2. Cypriot Gov Bonds that are rated Baa3 are NOT yet subject to a haircut. Basically the European Banking Authority (EBA) has said that banks with too high a concentration of Sovereign Risk as our Co-Ops will have to raise their capital buffer to account for this.
A subtle but very real difference.
Δεν αγνοώ το τραπεζικό σύστημα. Ξέρω πολύ καλά τους κινδύνους. Όμως δεν μπορούμε αυτή τη στιγμή να κάνουμε πολλά πράματα για να αντιμετωπίσουμε το συγκεκριμένο πρόβλημα. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να προχωρήσουμε με τη δημοσιονομική εξυγίανση, η οποία είναι ούτως ή άλλως απαραίτητη, ανεξαρτήτως του προβλήματος των τραπεζών. Για αυτό και επικεντρώνω εκεί την προσοχή μου.
Το θέμα του μεγέθους και της εποπτείας του τραπεζικού τομέα είναι πολύ σημαντικό και θα πρέπει να γίνει αντικείμενο σοβαρής συζήτησης. Προσωπικά δεν είμαι ειδικός, για αυτό αποφεύγω να τοποθετηθώ. Παρακολουθώ όμως τις συζητήσεις, κι ελπίζω να συνεχίσουν κι εδώ και αλλού.
Τονίζεται ότι τυχόν αύξηση των κρατικών αποταμιεύσεων σε ρευστοποιήσιμες επενδύσεις – για να είναι διαθέσιμες ανά πάσα στιγμή για διάσωση των τραπεζών – αναγκαστικά θα συνοδευόταν από μείωση των δημόσιων δαπανών για πανεπιστημιακή έρευνα, εγχώριες συγκοινωνίες και άλλες δραστηριότητες που, πιθανώς, θα επέφεραν πολλαπλάσια οικονομικά και αλλά οφέλη.
Μήπως η επιείκεια που επιδεικνύεται στους τραπεζίτες – με το να προσφέρεται ως υπόβαθρο η στέρηση της υπόλοιπης κοινωνίας από έργα ανθρώπινης και υλικής υποδομής – είναι λόγω αμοιβαίων συμφερόντων με όσους τους εποπτεύουν, εσωτερικά και εξωτερικά; Αναλογιστείτε ότι, σε σχέση με τα ποσά που έχουν χαθεί σε κακές επενδύσεις και άλλως πως, ελάχιστοι έχουν λογοδοτήσει, εγχώρια και διεθνώς.
If we can do less now about the banking system its because when we could, since 2009 when Greece was in trouble, the Central bank did not take the steps it should have.
Warn the banks about the Cypriot Banking System's Stability given their high concentration in GGB's they should have NOT bought any more in the secondary market.
Not let them expand with more Greek branches which they did in 2010.
Regulate their NPL's more strictly.
You are right we can do less now...
Δεν παρακολουθάς τις ειδήσεις από τα κυπριακά ΜΜΕ?
Αρχισεν ήδη το ping-pong.
Οι μεν τα φορτώνουν στη Κυβέρνηση που πίεζε,λέγουν, τα Συνεργατικά να αγοράσουν, καί οι δεν, την Διεύθυνση των Συνεργατικών που αποφάσισουν να επενδύσουν στα κυπριακά ομόλογα.
Θυμήθηκα τώρα, (με την κάθοδο του θιάσου Χάρη Ρόμα στην Κύπρο αυτές τις μέρες) την τηλεοπτική κωμωδία του Ρόμα, " Οι μεν καί οι δεν". Τότε φυσικά όλοι γελούσαμε.
Αλλά τα κυπριακά ομόλογα άκουσα ότι λήγουν, κατά κύριο μέρος, το 2012 καί 2013.
Παρά το γεγονός ότι είμαι φύσει αισιόδοξος, θέλω να πιστεύω ότι πατώ στη γη.
Επομένως θεωρώ ότι τα odds είναι εναντίων μας.
(Καί κάτι άσχετο: Προσωπικά προτιμώ τον όρο "πάγωμα" μισθών κλπ, από το "παγοποίηση").
Στο προβλεπτό μέλλον,ούτε η μείωση ούτε η αύξηση στο ΦΠΑ των ακινήτων πρόκειται να επηρεάσει την αγορά ακινήτων.
Βλέπουμεν στους αυτοκινητόδρομους μας τις τεράστιες αφίσες των (πρώην?) μεγαλο-developers να προσφέρουν τα ακίνητα τους με 25% και 30% έκπτωση. Καί παραμένουν απώλητα.
Όσοι όμως έχετε επενδύσει σε ακίνητα μην φοβάστε. Δεν πρόκειται να έχουν την τύχει των μετοχών.
Δεν είναι τυχαίο που οι Άγγλοι τα ονόμασαν REAL property.
Εν πάσει περιπτώσει Κυπριακά ομόλογα έχουν και οι τράπεζες,όχι μόνο ο συνεργατισμός και όσοι χαιρεκακούν για τις πιθανές ζημιές του Συνεργατισμού,ας έχουν υπόψη τους ότι οι τράπεζες μας κάθονται πάνω σε μεγαλύτερη ζημιά,απλά δεν χρειάστηκε να παν στην Βουλή να το πουν δημόσια.Προσωπικά ,όπως είναι σήμερα η κατάσταση η λογική λέει ότι δεν πρέπει να γίνει καμμιά πρόνοια σε Κυπριακά η άλλα ομόλογα πλην της Ελλάδας.Όπως λήγουν ας μειώσουν όλοι την έκθεση τους σε ομόλογα χωρίς τυμπανοκρουσίες.