Κριτική ανάλυση του οικονομικού ορόσημου της αναβάθμισης της Κύπρου από την Moody’s

Η πρόσφατη ανακοίνωση της Moody’s Investors Service, η οποία αναβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα της Κύπρου κατά δύο βαθμίδες σε Α3, αντιπροσωπεύει ορόσημο για την Κυπριακή Δημοκρατία. Για πρώτη φορά από τον Ιούλιο του 2011, η Κύπρος βρίσκεται στην κατηγορία «Α» των αξιολογήσεων πιστοληπτικής ικανότητας, εξέλιξη που πανηγυρίζεται από το Υπουργείο Οικονομικών και άλλους κυβερνητικούς φορείς. Αν και αυτό το επίτευγμα υπογραμμίζει τη σημαντική πρόοδο στη δημοσιονομική και οικονομική διαχείριση, απαιτεί επίσης μια πιο προσεκτική εξέταση των επιπτώσεών του, των παραγόντων που οδήγησαν σε αυτήν την αναβάθμιση και των πιθανών κινδύνων που παραμένουν.

Σημασία της αναβάθμισης

Η αναβάθμιση της αξιολόγησης της Moody’s σε Α3 αντικατοπτρίζει την αναγνώριση της εντυπωσιακής δημοσιονομικής πειθαρχίας και της οικονομικής ανθεκτικότητας της Κύπρου τα τελευταία χρόνια. Μεταξύ των βασικών μετρήσεων που επισημαίνονται στην αξιολόγηση της Moody’s είναι η σημαντική μείωση του δημόσιου χρέους, γεγονός που κατέταξε την Κύπρο μεταξύ των παγκόσμιων ηγετών. Επιπλέον, οι ευνοϊκοί δείκτες προσιτότητας του χρέους, οι σταθερές οικονομικές προοπτικές και η ενίσχυση των πιστωτικών προφίλ των κυπριακών τραπεζών στήριξαν περαιτέρω αυτήν την αναβάθμιση.

Αυτή η διπλή αναβάθμιση δεν είναι απλώς μια συμβολική νίκη, αλλά έχει πρακτικές επιπτώσεις. Οι αξιολογήσεις πιστοληπτικής ικανότητας επηρεάζουν το κόστος δανεισμού των κυβερνήσεων στις διεθνείς χρηματαγορές. Μια υψηλότερη βαθμολογία στην κατηγορία «ανώτερης-μεσαίας βαθμίδας (upper-medium grade)» συνεπάγεται μεγαλύτερη εμπιστοσύνη μεταξύ των επενδυτών, η οποία μπορεί να μεταφραστεί σε χαμηλότερο κόστος δανεισμού και αυξημένες εισροές κεφαλαίων στην Κύπρο.

Πυλώνες οικονομικής βελτίωσης

1. Μείωση Χρέους

Η ικανότητα της Κύπρου να μειώσει δραματικά το δημόσιο χρέος της από την κορύφωση που προκλήθηκε από την πανδημία το 2020 ήταν καθοριστική. Αυτό το επίτευγμα αντανακλά αυστηρές δημοσιονομικές πολιτικές και μέτρα οικονομικής ανάκαμψης που διασφάλισαν ότι τα δημόσια οικονομικά παρέμειναν σε βιώσιμη πορεία. Ο συνδυασμός της συνετής διαχείρισης και της ανάκαμψης της οικονομικής δραστηριότητας συνέβαλαν σε αυτές τις μειώσεις.

2. Επέκταση Τομέα Υπηρεσιών

Η σταθερή επέκταση των τομέων υπηρεσιών υψηλής παραγωγικότητας, συμπεριλαμβανομένων των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, των επαγγελματικών υπηρεσιών και της τεχνολογίας πληροφοριών, έχει υποστηρίξει την οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Η Κύπρος έχει αξιοποιήσει τη στρατηγική της θέση, το ευνοϊκό επιχειρηματικό περιβάλλον και το ελκυστικό φορολογικό της καθεστώς για να προσελκύσει πολυεθνικές εταιρείες να εγκαταστήσουν την έδρα της στο νησί. Η εισροή αυτών των εταιρειών και οι συναφείς δραστηριότητές τους υπήρξε βασικός μοχλός της οικονομικής ανθεκτικότητας.

3. Άμεσες Ξένες Επενδύσεις (ΑΞΕ)

Οι σημαντικές εισροές ΑΞΕ ενίσχυσαν επίσης την οικονομία. Η Κύπρος έχει τοποθετηθεί με επιτυχία ως προορισμός για επενδύσεις, επωφελούμενη από μεταρρυθμίσεις που στοχεύουν στη βελτίωση του ρυθμιστικού και επιχειρηματικού της περιβάλλοντος.

4. Μεταρρυθμίσεις και Επενδύσεις στο Πλαίσιο του NRRP

Η υλοποίηση μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (National Recovery and Resilience Plan (NRRP)), που χρηματοδοτείται μέσω του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της ΕΕ, ενίσχυσε περαιτέρω τις οικονομικές προοπτικές της Κύπρου. Οι επενδύσεις στην πράσινη ενέργεια, τον ψηφιακό μετασχηματισμό και άλλους τομείς έχουν συμβάλει σε μια ισχυρή μεσοπρόθεσμη οικονομική προοπτική.

5. Βελτιώσεις του Τραπεζικού Τομέα

Η απομόχλευση του τραπεζικού τομέα και τα βελτιωμένα πιστωτικά προφίλ των κυπριακών τραπεζών έχουν μειώσει σημαντικά τους συστημικούς κινδύνους. Αυτή η πρόοδος έχει αμβλύνει τις ανησυχίες σχετικά με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (ΜΕΔ), τα οποία στο παρελθόν αποτελούσαν σημαντική απειλή για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.

Ισορροπημένη προοπτική για τους κινδύνους και τις προκλήσει

Ενώ η αναβάθμιση αντιπροσωπεύει ένα σημαντικό ορόσημο, είναι ζωτικής σημασίας να αξιολογηθούν κριτικά οι κίνδυνοι και οι προκλήσεις που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τη βιωσιμότητα αυτής της προόδου.

1. Οικονομική Υπερεξάρτηση στις Υπηρεσίες

Το οικονομικό μοντέλο της Κύπρου, το οποίο εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τομείς υπηρεσιών υψηλής παραγωγικότητας, ιδίως χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, εγκυμονεί κινδύνους υπερβολικής εξάρτησης. Τυχόν εξωτερικοί κραδασμοί ή ρυθμιστικές αλλαγές που επηρεάζουν αυτούς τους τομείς θα μπορούσαν να έχουν δυσανάλογο αντίκτυπο στην οικονομία. Η διαφοροποίηση της οικονομικής βάσης παραμένει μια πρόκληση που πρέπει να αντιμετωπίσουν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής.

2. Παγκόσμια Οικονομική Αβεβαιότητα

Το παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον, που χαρακτηρίζεται από γεωπολιτικές εντάσεις, αύξηση των επιτοκίων και διακυμάνσεις των τιμών της ενέργειας, θα μπορούσε να επηρεάσει τις μεσοπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης της Κύπρου. Ενώ οι εγχώριες προοπτικές είναι ισχυρές, οι εξωτερικές εξαρτήσεις, συμπεριλαμβανομένου του τουρισμού και του εμπορίου, παραμένουν ευάλωτες σε αυτές τις αβεβαιότητες.

3. Μομέντουμ Μείωσης Χρέους

Ενώ η Κύπρος έχει κάνει αξιοσημείωτα βήματα στη μείωση του δημοσίου χρέους της, η διατήρηση αυτής της τροχιάς απαιτεί διαρκή δημοσιονομική πειθαρχία. Οποιαδήποτε διολίσθηση στις δημοσιονομικές πολιτικές ή απρόβλεπτες οικονομικές διαταραχές θα μπορούσαν να επιβραδύνουν τον ρυθμό μείωσης του χρέους.

4. Κοινωνικές και Δημογραφικές Πιέσεις

Η μετανάστευση γενικά θεωρείται ως μοχλός ανάπτυξης, ο οποίος επίσης προκαλεί προβλήματα κοινωνικής ένταξης και πίεσης στις υποδομές. Η εξισορρόπηση των οφελών της μετανάστευσης με την πιθανή πίεση στις δημόσιες υπηρεσίες είναι ένα έργο που απαιτεί προσεκτικό σχεδιασμό.

5. Κλιματικοί και Περιβαλλοντικοί Κίνδυνοι

Η Κύπρος, ως νησί, είναι ιδιαίτερα ευάλωτη στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Η άνοδος της θερμοκρασίας, η λειψυδρία και η αυξημένη συχνότητα ακραίων καιρικών φαινομένων θέτουν κινδύνους στη γεωργία, τον τουρισμό και τη συνολική οικονομική σταθερότητα. Οι επενδύσεις στην ανθεκτικότητα του κλίματος και τη βιώσιμη ανάπτυξη θα είναι κρίσιμες για τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη.

Στρατηγικές επιταγές για το μέλλον

Για να διασφαλιστεί ότι τα οφέλη από την αναβάθμιση της Moody’s μεταφράζονται σε μακροπρόθεσμη οικονομική ανθεκτικότητα, η Κύπρος πρέπει να επικεντρωθεί σε πολλούς βασικούς τομείς:

1. Διεύρυνση της Οικονομικής Διαφοροποίησης

Ενώ οι υπηρεσίες παραμένουν ακρογωνιαίος λίθος της οικονομίας, η Κύπρος πρέπει να στοχεύσει στη διαφοροποίηση σε τομείς όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η προηγμένη μεταποίηση και οι βιομηχανίες που βασίζονται στην τεχνολογία. Αυτή η προσέγγιση θα μειώσει τα τρωτά σημεία που συνδέονται με την τομεακή συγκέντρωση.

2. Αντιμετώπιση Κοινωνικών Αναγκών και Αναγκών Υποδομής

Η ανάπτυξη που καθοδηγείται από τη μετανάστευση και τις ΑΞΕ απαιτεί αντίστοιχες επενδύσεις σε υποδομές, στέγαση και κοινωνικές υπηρεσίες. Η διασφάλιση ότι αυτές οι εξελίξεις είναι χωρίς αποκλεισμούς θα στηρίξει την ευρύτερη κοινωνική σταθερότητα.

3. Ενίσχυση της Κλιματικής Ανθεκτικότητας

Η ενσωμάτωση της διαχείρισης του κλιματικού κινδύνου στον δημοσιονομικό σχεδιασμό και την ανάπτυξη υποδομών είναι ζωτικής σημασίας. Η έμφαση του NRRP στις πράσινες επενδύσεις παρέχει μια βάση, αλλά απαιτείται περαιτέρω δράση για τον μετριασμό των περιβαλλοντικών ευπαθειών.

4. Ενίσχυση της Διακυβέρνησης και της Διαφάνειας

Οι συνεχείς βελτιώσεις στη διακυβέρνηση, τη διαφάνεια και τα μέτρα κατά της διαφθοράς θα ενισχύσουν την εμπιστοσύνη των επενδυτών και θα διασφαλίσουν την αποτελεσματική χρήση των δημόσιων πόρων.

5. Διατήρηση Δημοσιονομικής Σύνεσης

Η κυβέρνηση πρέπει να παραμείνει σε επαγρύπνηση όσον αφορά τη διατήρηση της δημοσιονομικής πειθαρχίας για να διατηρήσει την τροχιά μείωσης του χρέους και να διασφαλίσει τη μακροπρόθεσμη προσιτότητα του χρέους.

Συμπέρασμα

Η κατά δύο βαθμίδες αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Κύπρου από τους Moody’s σε Α3 αποτελεί απόδειξη της ανθεκτικότητας και της αποτελεσματικής οικονομικής διαχείρισης της χώρας. Σηματοδοτεί την επιστροφή στη δημοσιονομική αξιοπιστία και τοποθετεί την Κύπρο ως πιο ελκυστικό προορισμό για επενδύσεις. Ωστόσο, ο εορτασμός αυτού του επιτεύγματος δεν θα πρέπει να επισκιάσει την ανάγκη αντιμετώπισης των υποκείμενων τρωτών σημείων και προετοιμασίας για πιθανές προκλήσεις.

Η Κύπρος έχει σημειώσει αξιοσημείωτη πρόοδο, αλλά η διατήρηση αυτής της δυναμικής θα απαιτήσει στρατηγική προνοητικότητα, διαφοροποιημένες στρατηγικές ανάπτυξης και επενδύσεις στην κοινωνική και περιβαλλοντική ανθεκτικότητα. Αντιμετωπίζοντας, κατά μέτωπο, αυτές τις προκλήσεις, η Κύπρος μπορεί να εδραιώσει τη θέση της ως σταθερής και ευημερούσας οικονομίας τα επόμενα χρόνια.

Αναπληρωτής Καθηγητής Οικονομικών και Χρηματοοικονομικών του Πανεπιστήμιου Νεάπολις Πάφος.