Δημόσιο Χρέος και Επιδράσεις της Δημοσιονομικής Πολιτικής στην Ευρωζώνη

Σε μελέτη με τίτλο «Δημόσιο Χρέος και Επιδράσεις της Δημοσιονομικής Πολιτικής στην Ευρωζώνη» που εκπονήθηκε από την υποφαινόμενη, τον Martin Geiger και τον Μάριο Ζαχαριάδη, και δημοσιεύτηκε στο Journal of International Money and Finance διερευνήθηκε πώς το επίπεδο του δημόσιου χρέους επηρεάζει την επίδραση της δημοσιονομικής πολιτικής στην οικονομική δραστηριότητα στις χώρες της ζώνης του ευρώ.

Στη μελέτη αυτή εντοπίζουμε κράτη με υψηλό και χαμηλό χρέος ανάλογα με το χρέος που έχει κάθε χώρα σε σύγκριση με την οικονομική της παραγωγή (ΑΕΠ). Όταν οι χώρες έχουν υψηλά επίπεδα χρέους, οι οικονομίες τους αντιδρούν διαφορετικά στις κρατικές δαπάνες σε σύγκριση με χώρες με λιγότερο χρέος. Η επίδραση της δημοσιονομικής πολιτικής ανάλογα με το επίπεδο χρέους της κάθε χώρας είναι ιδιαίτερης σημασίας για τη ζώνη του ευρώ δεδομένης της μεγάλης διασποράς των επιπέδων του δημόσιου χρέους στις οικονομίες της ευρωζώνης.

Τα κύρια ευρήματα αυτής της μελέτης υποδηλώνουν ότι το επίπεδο του δημόσιου χρέους σε μια χώρα επηρεάζει το πόσο αποτελεσματική είναι η δημοσιονομική πολιτική για την τόνωση της οικονομίας. Σε χώρες με υψηλά επίπεδα χρέους, η αύξηση των κρατικών δαπανών έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο στην οικονομική δραστηριότητα και την κατανάλωση σε σύγκριση με χώρες με χαμηλά επίπεδα χρέους. Ειδικότερα, σε κατάσταση υψηλού χρέους το πραγματικό ΑΕΠ, η κατανάλωση και ο πληθωρισμός αυξάνονται ως απάντηση σε επεκτατικές κρατικές δαπάνες.

Επιπλέον, οι προσδοκίες που εξάγονται από έρευνες, όπως οι καταναλωτικές προθέσεις, οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό, η τιμή πώλησης των επιχειρήσεων και οι προσδοκίες παραγωγής συνάδουν με τις πιο πάνω αναφερόμενες μακροοικονομικές εξελίξεις. Ωστόσο, αυτές οι αντιδράσεις διαφέρουν σημαντικά από αυτές στα κράτη με χαμηλό χρέος. Αυτό σημαίνει ότι η εφαρμογή μέτρων λιτότητας για τον έλεγχο του δημόσιου χρέους σε χώρες με υψηλό χρέος θα μπορούσε να είναι ιδιαίτερα προκλητική και επώδυνη για τις οικονομίες τους.

Η μελέτη αυτή είναι σημαντική για την αποτελεσματικότητα της δημοσιονομικής πολιτικής σε ολόκληρη τη Ευρωζώνη και όχι μόνο. Προηγούμενες μελέτες δείχνουν ότι οι κρατικές δαπάνες είναι λιγότερο αποτελεσματικές στην παρουσία υψηλού χρέους και ενδέχεται να έχουν ακόμη και δυσμενείς επιπτώσεις λόγω της επικείμενης δημοσιονομικής εξυγίανσης και τις ανησυχίες των επενδυτών σχετικά με τον πιστωτικό κίνδυνο του δημοσίου. Όμως, αυτά τα αποτελέσματα συνδέονται κυρίως με την εξέλιξη του δημόσιου χρέους με την πάροδο του χρόνου. Αντίθετα, εστιάζοντας στη διακύμανση των επιπέδων χρέους μεταξύ των χωρών, βλέπουμε ότι συμβαίνει το αντίθετο. Οι υψηλότερες κρατικές δαπάνες ενισχύουν την οικονομική δραστηριότητα και τις οικονομικές προσδοκίες περισσότερο στις οικονομίες με υψηλό χρέος σε σύγκριση με τις οικονομίες χαμηλού χρέους.

Με την ίδια λογική, ο ισχυρός αντίκτυπος της δημοσιονομικής πολιτικής στο κράτος με υψηλό χρέος υποδηλώνει ότι η εφαρμογή των μέτρων λιτότητας θα ήταν ιδιαίτερα επώδυνη. Για παράδειγμα, εάν οι κυβερνήσεις που αντιμετωπίζουν υψηλό χρέος αποφασίσουν να αυξήσουν τους φόρους και να εφαρμόσουν μέτρα λιτότητας για να μειώσουν το δημόσιο χρέος τους, τότε η ανταπόκριση της οικονομικής δραστηριότητας και των οικονομικών προσδοκιών θα είναι πολύ ισχυρότερη σε αυτές τις χώρες σε σύγκριση με χώρες χαμηλού χρέους.

Δεδομένου ότι οι οικονομίες με υψηλό χρέος αντιδρούν περισσότερο σε αυτές τις αλλαγές της δημοσιονομικής πολιτικής από εκείνες με χαμηλό χρέος, οι χώρες που αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα θα έχουν ακόμη μεγαλύτερη μείωση της οικονομικής τους δραστηριότητας και δεν θα μπορούν να ελέγξουν το χρέος τους. Αυτό είναι σημαντικό να ληφθεί υπόψη στον σχεδιασμό συντονισμένων  δράσεων όσον αφορά τη βιωσιμότητα του χρέους στη ζώνη του ευρώ μετά και την κρίση της πανδημίας.

Εν κατακλείδι η μελέτη συμβάλλει στη βαθύτερη κατανόηση της πολυπλοκότητας που συνεπάγεται η διαχείριση του δημόσιου χρέους και η άσκηση της δημοσιονομικής πολιτικής. Υπογραμμίζει την ανάγκη για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να εξετάσουν τις ποικίλες επιπτώσεις των δημοσιονομικών μέτρων με βάση τα επίπεδα του δημόσιου χρέους, καθοδηγώντας σε πιο ενημερωμένες και στοχευμένες παρεμβάσεις πολιτικής.

Επίκουρη Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Λεμεσού.