Δέκα μέτρα για τη διατήρηση της αρχιτεκτονικής μας κληρονομιάς

Οι διατηρητέες οικοδομές αποτελούν ένα ανεκτίμητο κομμάτι της ιστορίας και της πολιτιστικής και αρχιτεκτονικής μας κληρονομιάς, το οποίο οφείλουμε να διαφυλάξουμε. Οι προτεινόμενες τροποποιήσεις στον Περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμο, οι οποίες κατατέθηκαν πρόσφατα στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Εσωτερικών, σαφώς θα βοηθήσουν τον στόχο της συντήρησης διατηρητέων οικοδομών από τους ιδιοκτήτες τους. Είμαι, ωστόσο, της άποψης ότι αυτές οι τροποποιήσεις, από μόνες τους, δεν θα μπορέσουν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά και πιο ριζικά το πρόβλημα.

Ο Δήμος Λευκωσίας, τα τελευταία χρόνια, έχει καταθέσει σειρά εισηγήσεων στα αρμόδια Υπουργεία για το πολύ σοβαρό αυτό ζήτημα. Υπάρχουν, μάλιστα, συγκεκριμένοι λόγοι που επιμένουμε στη λήψη πρόσθετων μέτρων, πέρα από την επιβαλλόμενη αναθεώρηση του νομοθετικού πλαισίου.

Λήψη πρόσθετων μέτρων

Το σημαντικότερο πρόβλημα εντοπίζεται στον χρόνο εκδίκασης τέτοιων υποθέσεων. Οι δικαστικές διαδικασίες είναι εξαιρετικά χρονοβόρες. Ενδεικτικά αναφέρω ότι τα τελευταία 10 χρόνια, από τον κλάδο επιβολής του Δήμου, παραπέμφθηκαν για πολεοδομικά θέματα 240 περιπτώσεις στα δικαστήρια. Εκκρεμούν προς εκδίκαση 95 υποθέσεις με το 70% εξ αυτών να είναι καταχωρημένες στο δικαστήριο για περίοδο μεγαλύτερη των 5 χρόνων.

Ένας άλλος λόγος αφορά τη δυσκολία ανάκτησης των οφειλόμενων ποσών από ιδιοκτήτες οικοδομών, στα οποία ο Δήμος παρεμβαίνει για άρση της επικινδυνότητας. Τα τελευταία δύο χρόνια στο μητρώο που τηρεί η τεχνική υπηρεσία του Δήμου Λευκωσίας έχουν καταγραφεί 267 επικίνδυνες οικοδομές. Έχει αρθεί η επικινδυνότητα σε 116 οικοδομές, εκ των οποίων οι 39 είναι διατηρητέες, με το κόστος για τον Δήμο (χωρίς να συνυπολογισθεί το κόστος για την άρση της επικινδυνότητας από τους δημότες που έχουν ανταποκριθεί) να ανέρχεται στις €489,500. Από την εμπειρία μας αυτό το οποίο διαπιστώνουμε είναι ότι η πλειοψηφία των ιδιοκτητών δεν ανταποκρίνεται στην υποχρέωση για καταβολή του ποσού παρά μόνο στην περίπτωση που είτε θα μεταβιβάσει είτε θα πωλήσει το ακίνητο.

Όσον αφορά το μέτρο της επιβολής διοικητικού προστίμου και πάλι «σκοντάφτουμε» σε γραφειοκρατικές διαδικασίες αλλά και στη μακρά περίοδο που απαιτεί η εξέταση τέτοιων υποθέσεων από το αρμόδιο Υπουργείο ή / και τα Δικαστήρια (σε περίπτωση προσφυγής του ιδιοκτήτη). Διαπιστώνουμε, δυστυχώς, ότι χρειάζονται περίπου 5 χρόνια για την εξέταση των ιεραρχικών προσφυγών ενώ σε περίπτωση έφεσης η όλη διαδικασία ολοκληρώνεται περίπου σε 10 χρόνια.  

Εισηγήσεις

Λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω, θεωρούμε πως οι πιο κάτω εισηγήσεις μας, τις οποίες έχουμε επανειλημμένα καταθέσει στα αρμόδια Υπουργεία, θα βοηθήσουν ουσιαστικά τον στόχο της διατήρησης του πολιτιστικού πλούτου της χώρας μας: 

1. Δραστική μείωση του χρόνου εξέτασης των ιεραρχικών προσφυγών και των δικαστικών υποθέσεων που αφορούν θέματα συντήρησης και διατήρησης διατηρητέων οικοδομών.

2. Έμφαση στην πρόληψη και στη συντήρηση των οικοδομών με νομοθετική κάλυψη. Για παράδειγμα για τη στατική επάρκεια και γενικά την πολεοδομική καταλληλόλητα των οικοδομών που κτίστηκαν πριν το 1960, περιλαμβανομένων και των διατηρητέων, να υποβάλλεται κάθε πέντε χρόνια στους Δήμους που ενεργούν ως Πολεοδομικές Αρχές πιστοποιητικό για τη στατική επάρκειά τους και γενικά την πολεοδομική καταλληλόλητα τους, το οποίο θα εκδίδεται μετά από επιθεώρηση από αδειούχο από το ΕΤΕΚ Αρχιτέκτονα / Πολιτικό Μηχανικό. Για όσες οικοδομές κτίστηκαν μετά το 1960 η πιστοποίηση να απαιτείται κάθε 10 χρόνια από την ανέγερση τους.

3.Θέσπιση των νέων Κανονισμών λειτουργίας των διαχειριστικών επιτροπών κοινόκτητων οικοδομών με αποτελεσματικούς όρους διαχείρισης των κοινόχρηστων υποθέσεων / συντηρήσεων.

4. Κατάλληλη νομοθετική ρύθμιση για εξαίρεση των διατηρητέων οικοδομών από το ενοικιοστάσιο.

5. Για αποκατάσταση σε σύντομο χρονικό διάστημα των ανέσεων των κατοίκων μιας περιοχής και αποκατάσταση της νομιμότητας στις περιπτώσεις ελλιπούς συντήρησης και αισθητικής οχληρίας, να προβλεφθεί η δυνατότητα επιβολής από τον Δήμο αποτρεπτικού εξώδικου προστίμου.

6. Να παραχωρηθεί από το Κράτος η απαιτούμενη οικονομική στήριξη στις Τοπικές Αρχές για να στηρίξουν ή επιδιορθώσουν τα διατηρητέα, χρεώνοντας το κόστος στους ιδιοκτήτες.

7. Μεγάλο μέρος των αξιόλογων και διατηρητέων οικοδομών είναι τουρκοκυπριακές. Επιβάλλεται το Κράτος ως προσωρινός «διαχειριστής» των ακινήτων (Κηδεμόνας Τουρκοκυπριακών Περιουσιών), να προχωρήσει άμεσα στην αναβάθμιση τους.

8. Αύξηση των οικονομικών κινήτρων προς ιδιοκτήτες διατηρητέων, με κάλυψη της επιχορήγησης των επιδιορθώσεων στο 70%.

9. Οι αρμόδιες υπηρεσίες να στελεχωθούν με προσωπικό που θα μπορεί να παρακολουθεί την πορεία των υποστατικών για να παρεμβαίνει έγκαιρα με την βοήθεια της σχετικής νομοθεσίας.

10. Θα πρέπει το αδίκημα της αμέλειας συντήρησης (δημιουργεί και αισθητική οχληρία) να περιλαμβάνεται στα αδικήματα για τα οποία επιτρέπεται η επιβολή διοικητικού προστίμου.

Προϋπόθεση για την υλοποίηση των πιο πάνω αποτελεί η παραχώρηση από το κεντρικό κράτος στην Τοπική Αυτοδιοίκηση των αναγκαίων οικονομικών πόρων ώστε να μπορεί να ανταποκρίνεται στις υποχρεώσεις της, όπως αυτές απορρέουν από τους Νόμους.

*Δήμαρχος Λευκωσίας